Sessiz Tarih

  Türk-İslam devletlerinde, düşman karşısında alınan galibiyetleri, fethedilen yerleri haber vermek amacıyla yazılan mektup ya da fermanlara Fetihnâme denir. Ayrıca bu fetihleri anlatan tarihi ve edebi eserlere de Fetihnâme denir. Nâme-i hümâyunların edebi türüdür.   Fetihname; "zafernâme, beşâretnâme, tehditnâme, gazavatnâme, gazanâme, tehditnâme, muştuluk" diye de adlandırılmıştır. Çevre ülkeler ve ülke içinde fethin duyurulması amacı ile resmi olarak yazıldığı gibi edebi olarak da kaleme alınır. Edebi ve tarihi birincil kaynak olması bakımından önemlidir. Fakat subjektif yazıldığı göz ardı edilmemelidir.   İslam Devletleri ile başlayan Fetihnâme yazma geleneği, Türk-İslam Devletleri ile devam etmiştir. Selçuklu Sultanlarının fetihnâmelerini Farsça yazdığı görülür. Osmanlılarda ise Türkçe, Arapça ve Farsça fetihnâmeler yazılmıştır. Örneğin Fatih'in  Akkoyunlu Türk Devleti'ne karşı kazandığı Otlukbeli Zaferi (1472) için yazdırdığı fetihnâme; Doğu Anadolu halkına Akk...

  Fâtih kavramı; fetheden, açan anlamlarını taşımaktadır. Osmanlı Tarihinde bilinen en önemli Fâtih , İstanbul'u 29 Mayıs 1453'te fetheden II. Mehmet'tir (Fatih Sultan Mehmet) . Fatih Sultan Mehmet için Ebu'l Feth (Fethin Babası) de denir. Diğer Fâtihler ise şöyle sıralanabilir: Fatih Sultan Mehmet Balkan Fatihi → I. Murat Eğri Fatihi  →     III. Mehmet Bağdat ve Revan Fatihi   → IV. Murat (Fâtih-i Bağdat) Rumeli Fatihi   → Süleyman Paşa (Orhan Gazi'nin oğludur.) Kanije Fatihi   → Damat İbrahim Paşa Kıbrıs Fatihi   →  Lala Mustafa Paşa Yemen ve Tunus Fatihi →  Gazi Sinan Paşa (Koca Sinan Paşa) Estergon Fatihi → Lala Mehmet Paşa Çehrin Fatihi →  Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Uyvâr, Kamaniçe, Podolya, Girit Fatihi  →  Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Mora I. Fatihi →  Gazi Turhan Bey Mora II. Fatihi → Damat Ali Paşa (Şehit Ali Paşa) NOT : İlk Osmanlı Kaptan-ı Deryası Barbaros Hayrettin Paşa ile Piyale Paşa 'ya " Denizl...

    Mısır'da kurulan ikinci Türk Devleti Akşitler (İhşîdîler) "Beyaz Güneş" anlamına gelen Türk Devletidir.  Bir görüşe göre  Türkçe "ak" sözcüğü ile Farsça güneş anlamını taşıyan "şîd " sözcüklerinden birleşmesinden "Akşîd" ya da "İhşîd" türemiştir. İslam öncesi dönemden beri Sogd ve Fergana Hükümdarları bu ünvanı kullanmış; ünvan, daha sonra İhşîd hükümdarlarına verilmiştir.    Akşitler 935-969 yılları arasında Mısır'da hüküm sürmüştür. Ayrıca Hicaz'a egemen olan ilk Türk-İslam Devletidir. Devletin kurucusu Abbasi İslam Devleti'nin Mısır Valisi olarak görevlendirdiği Ferganalı Muhammed Bin Togaç'tır. Mısır'da düzeni sağladığı için Abbasi Halifesi tarafından kendisine Melik-ül Mülk anlamına gelen "El İhşîd" ünvanı verilmiştir. Derleyen: Ali ÇİMEN Kaynakça: →TDV İslam Ansiklopedisi, İhşîd, 21. C., İstanbul, 2000, s. 550-551.

Tarihte; Malazgirt Savaşı "Yurt Açan Savaş", Miryokefalon Savaşı "Yurt Tutan Savaş", Büyük Taarruz "Yurt Kurtaran Savaş", Dandanakan Savaşı "Devlet Kuran Savaş" olarak nitelendirilir.    26 Ağustos 1071'de Büyük Selçuklu Devleti ile Anadolu'ya egemen olan Bizans İmparatorluğu arasında Malazgirt Meydan Savaşı yapıldı. BSD Sultanı Alparslan'ın orduları Romen Diyojen'in Bizans Ordusunu hezimete uğrattı. Bu savaştan sonra Türkler Anadolu'yu yurt edinmeye başladı. " Anadolu'nun kapıları Türklere açıldı."    11 Eylül 1176'da Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında Denizli-Isparta arasındaki bölgede Miryokefalon  ( Myriokephalon)  Savaşı yapıldı. Bizans İmparatorluğu'nun bu savaştaki amacı Türkleri Anadolu'dan çıkarmaktı. ASD Sultanı II. Kılıç Arslan'ın orduları Bizans ordularını bozguna uğrattı. Böylece Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kesinleşti. Türklerin Anadolu'dan atılamay...

 Merv ,  Nişapur, Rey, İsfahan kentleri, Büyük Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapmış kentlerdir. 22 Nisan 1037'de Merv'de Çağrı Bey adına hutbe okutulduğu tarihçiler tarafından belirtilir. Böylece Selçuklular, devletlerini 1037'de Horasan Bölgesinde Merv kentinde kurmuşlardır. Merv Büyük Selçuklu Devleti'nin ilk ve son başkenti kabul edilmelidir . Son Büyük Selçuklu Hükümdarı Sultan Sencer (Ahmet Sencer 1118-1157)   Merv kentini başkent olarak kullanmıştır.       Merv'den sonra Nişapur ve Rey (Tahran) kentleri daha sonraki süreçte ön plana çıkmıştır.  Nişapur (1037-1043) ve Rey(Tahran-1043-1051) kentleri devlete başkentlik yapmıştır. İsfahan ise 1051-1157 yılları arasında başkentlik yapmıştır. Sultan Melikşah döneminde merkez Rey'den İsfahan'a taşınmıştır. Devlet kurulmadan önce, Oğuz Yabgu Devleti'nde subaşılık (ordu komutanlığı) yapan Selçuk Bey döneminde  Cend  şehri (985-1037)merkez olarak kullanılmıştır. Hazırlayan: Ali ÇİMEN...

DEVLETLER                                     ATABEYLİKLER            ⤋                                                              ⤋ SURİYE SELÇUKLULARI                 FARS ATABEYLİĞİ(SALGURLULAR) IRAK SELÇUKLULARI                     ŞAM ATABEYLİĞİ (BÖRİLER) KİRMAN SELÇUKLULARI             AZERBAYCAN ATABEYLİĞİ (İLDENİZLİLER) HORASAN SELÇUKLULARI           MUSUL ATABEYLİĞİ (ZENGİLER) ANADOLU SELÇUKLULARI            ERBİL ATABEYLİĞİ (BEYTİGİNOĞULLARI) ➽ Büyük Selçuklu Devleti zayıfladıktan ya da yıkıldıktan ...

    Sultan Alp Arslan'dır. ''Fethin Babası'' anlamını taşır. Türk-İslam tarihinde büyük fetihler gerçekleştiren hükümdarlara verilen bir unvandır. En bilindik olarak Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan için kullanılır. Kendisine bu unvan, Abbasi halifesi tarafından verilmiştir.    Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Tuğrul Bey'in yeğeni, ordu komutanı Çağrı Bey'in oğlu Adudüddevle Ebu Şuca Muhammed Alparslan Bin Davud (Sultan Alp Arslan); Anadolu üzerine ilk seferini Doğu Anadolu üzerine yaptı. Bizans'a ait olan Anı Kalesi'ni ve Kars'ı fethetti. Bunun üzerine Abbasi halifesi Kaim Bi-Emrillah tarafından kendisine, 1064'te, fethin babası anlamında ''Ebu-l  Feth '' unvanı verildi. Sultan Alp Arslan 1071 Malazgirt Savaşı'nı kazanmasıyla Anadolu Türk Tarihi de başlattı.

   Şifahane, hastane, akıl hastanesi anlamlarına gelir. Özellikle psikiyatri vak'aların tedavi edildiği hastanelerdir. Türk-İslam devletlerinde sıkça örneği görülür. Osmanlı Devleti döneminde 1600'lü yıllardan itibaren tımarhane anlamı ile kullanılmıştır.     Hastaların kendilerine zarar vermelerini engellemek amaçlı önlemler alınırdı. Hastalar kendi odalarında gözetim altında tutulur, ağır hastalar diğerlerinden daha farklı bir yere konulurdu. Hasta rehabilitasyon edilirken su sesi, musiki, güzel kokular kullanılırdı. Hastanın nabzına bakılarak nasıl bir yöntem uygulanacağı belirlenirdi.     Türk-İslam devletlerinde şifahanelerde hastalara bu biçimde yaklaşıldığı dönemde , Avrupa'da akıl hastaları şeytanın işbirlikçisi olarak telaffuz ediliyordu.

Kendilerini Büyük Selçuklu'nun mirasçısı olarak gören Türk Devleti Harzemşah Devletidir.  Harzem bölgesinde kurulmuştur. İsmini de buradan almaktaydı. Çoğu yönden İran kültürünü çokça içinde barındırdılar. Fakat Büyük Selçukluların asker teşkilatını, sanat tarzlarını, devlet yönetimlerini örnek aldılar. Anadolu Selçukluları ile Moğollar arasında bir tampon devlet gibi kalmışlardı. Anadolu Selçuklularına 1230 Yassıçemen Savaşın'da yenildiler. 1 yıl sonra da tarih sahnesinden çekildiler.

1- Büyük (Asya) imparatorluğu (M.Ö. 204- M.S. 216) 2- Batı Hun İmparatorluğu (48-215) 3- Avrupa Hun İmparatorluğu (370-469) 4- Ak Hun İmparatorluğu (420-562) 5- Göktürk (Köktürk) İmparatorluğu (552-743) 6- Avar İmparatorluğu (565-803) Türk İmparatorlukları ve Bayrakları 7- Hazar İmparatorluğu (651-983) 8- Uygur Devleti (744- 840) 9- Karahanlı Türk-İslam Devleti (840-1212) 10- Gazneli Türk-İslam Devleti (963-1183) 11- Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157) 12- Harzemşahlar Devleti (1157-1231) 13- Altın Orda Devleti (1227-1502) 14- Büyük Timur İmparatorluğu (1368-1507) 15- Babür İmparatorluğu (1526-1858) 16- Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922)   Tarihte kurulan 16 Büyük Türk İmparatorluğu ve Başkentleri  

* Delhi Türk Sultanlığı (1206- 1413) * Şemsiye Hanedanlığı (1211- 1266) * Balaban Hanlığı (1266- 1290) * Kalaç Türkleri (1290- 1321) * Tugluklar (1321- 1413) * BABÜR Devleti (1526- 1858) * Nizamşahlar (?-1532) * Kutubşahlar (?- 1636) * Adilşahlar (?- 1687) NOT: Gazne Türk Devleti hükümdarı Sultan Mahmut zamanında (999- 1030) Hindistan'a 17 sefer düzenlendi. Pencap, İndus ve Ganj çevresindeki kentler fethedildi. Böylece İslamiyet, Hindistan'da ilk kez yayılmaya başladı. Hindistan'daki sert sınıflaşma Kast Sistemi darbe aldı. Hindistan'da İslamiyet'i güçlendiren Türk devleti ise Babür Devletidir (XVI. yy.).   

Anadolu Selçuklu Devleti Gelirleri *Savaşlarda elde edilen ganimetlerin beşte biri *İhraç mallarından alınan vergiler *Müslümanlardan alınan öşür vergisi *Gayrimüslimlerden alınan haraç ve cizye vergisi *Pazar yerlerinden alınan vergiler *Hayvan sürülerinden alınan vergiler *Maden gelirleri *Bağlı devletlerden alınan vergiler ve hediyeler Kervansaray

Anadolu (Selçuklu) Dönemi Medreseleri * Kayseri Koca Hasan Medresesi (II. Kılıçarslan Dönemi) ASD’nin ilk medresesi * Kayseri Hunat Hatun Medresesi * Sivas Buruciye Medresesi Sivas Buruciye Medresesi * Sivas Şifaiye Medresesi * Sivas Gök Medrese Sivas Gök Medrese * Konya Karatay Medresesi Konya Karatay Medresesi * Konya Sırçalı Medrese * Konya Altun Aba Medresesi * Konya İnce Minareli Medrese Konya İnce Minareli Medrese * Akşehir Taş Medrese * Amasya Gök Medrese * Erzurum Çifte Minareli Medrese (Anadolu’nun en büyük medresesi) Erzurum Çifte Minareli Medrese * Kırşehir Cacabey Medresesi

İlk Türk-İslam Eserleri Kutadgu Bilig (Kutlu, Mutlu Olma Bilgisi) : Yazar: Yusuf Has Hacip (Karahanlılarda baş saray sorumlusuydu.) İlk-Türk İslam eseridir. Uluğ Kara Buğra Han zamanında yazılmıştır. Divan- Lugat-it Türk (Türkçe Sözlük) Yazar: Kaşgarlı Mahmut İlk Türkçe ansiklopedik sözlük İlk Türkçe dilbilgisi kitabıdır. Türkçe ile Arapça karşılaştırılmıştır. Türkçe’nin üstünlükleri dile getirilmiştir. Abbasi Halifesi El-Mutedi Billah’a takdim edilmiştir. Atabet’ül Hakayık : (Gerçekler Eşiği) Yazar: Edip Ahmet Yükneki Ahlaki öğütler içeren bir kitaptır.   Divan-ı Hikmet : Yazar: Hoca Ahmet Yesevi Tasavvuf edebiyatının ilk örneğidir.

Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti Saray Görevlileri Emir-i Ahur : Sarayda seyislerin başı olan, atlarla ilgili baş görevli. Emir-i Silah : Silahhanenin baş sorumlusuydu. Emir-i Alem : Sancaklardan sorumlu görevlidir. Emir-i Meclis : Sultanın verdiği yemeklerde, ziyafetlerde görevli olan baş hizmetli, sorumlu. Emir-i Mahfil : Sultanların protokolünden sorumlu kişidir.  Hacibülhüccap : Sarayın genel sorumlusudur. Bş sorumludur. Diğer devlet adamları ve sultan arasındaki köprüydü. Camedar : Sultanın elbiselerinden sorumluydu. Şarabdar : İçeceklerden sorumlu kişiydi. Çeşnigirler : Hükümdarın sofrasına hizmet eden kişilerdi. Serhenk : Sultanlara törenlerde yol açan görevliydi. Havayic-i Salar : Saray aşçısıydı.  Taştdar : S araydaki leğen ve ibriklerden sorumlu görevliydi.

Türk-İslam Devletleri Saray Görevlileri Emir-i Ahur(İlbaşı) :Hükümdarların atlarından ve saraydaki tüm atlardan sorumlu baş ahır görevlisidir. Emir-i Candar : Sarayı korumakla görevli olan, saray güvenliğinden baş sorumlu olan kişidir. Emir-i Meclis : Sultanın ziyafetlerini hazırlayan başsorumludur. Emir-i Çeşnigir : Sultanın yemeklerini hazırlayan ve sofra hizmetlerini yapan baş sofra sorumlusudur.  Emir-i Şikar : Hükümdarın av zevkini düzenleyen baş sorumludur. Serhenk : Sultanın ve askerlerinin yolunu açan baş görevlidir. Şarabdar :(İdişçibaşı ) Sarayda içeceklerden sorumlu kişidir. Hacip : Sultan ile diğer devlet görevlileri arasındaki görüşmeleri ve yazışmaları düzenleyen kişidir. Kapucubaşı : Sarayın her türlü günlük hizmetlerinden sorumlu kişidir. Silahdar : Baş silahhane sorumlusudur. Abdar : hükümdarın temizlik işlerinde ki baş sorumludur. Hansalar(Aşçıbaşı) : Saray mutfağının baş sorumlusuydu. Camedar : Hükümdarın ve diğer saray g...

Gazne Devlet Yönetimi ve Divanları Divan-ı Vezaret: Başkanı vezirdi. Mali işlerle ve genel yönetim işleri ile ilgilenen meclisti. Divan-ı Risalet: İç ve dış yazışmaların yapıldığı divandı. Başkanı ise Sahib-i Divan-ı Risalet’ti. Divan-ı İşraf: Başkanı Müşrif’ti.Devletin iç haberleşme ve istihbarat işlerinden sorumluydu. Divan-ı Vekalet: Hükümdar ve ailesine ait mali işlerle ilgilenen divandı. Başkanı ise Vekil-i Has’dı .

Divan-ı Saltanat Nedir? Divan-ı Saltanat İlk Türk-İslam devletlerinde özellikle de Büyük Selçuklu Devleti’nde önemli konuların görüşüldüğü, önemli devlet konuları hakkında kararların verildiği en büyük divana (meclise) Divan-ı Saltanat (Divan-ı Ali) denir. Divan-ı Saltanat görevlerine göre çeşitli bölümlere ayrılmıştır: Niyabet-i Saltanat: Naib-i Sultan baş yetkiliydi. Naib, hükümdar başkentte olmadığı zamanlarda ona vekalet eden görevliydi. Bu esnada sultanın tüm yetkilerine sahip olurdu. Normalde ise devlet idaresi sırasında vezirden sonra gelirdi. Divan-ı Mezalim: Büyük siyasi suçların karara bağlandığı en yüksek mahkemedir. Ayrıca   halkın şikayetlerinin bizzat sultan tarafından dinlenildiği divandır. Divan-ı Mezalim’e sultan başkanlık etmekteydi. Divan-ı Berid: Posta işlerinden sorumlu divandır. Divan-ı Tuğra (Divan-ı İnşa): Devletin her türlü iç ve dış yazışmasından sorumlu divandır. Bu mecliste iyi derecede yabancı dil bilen, dip...

İlk Türk-İslam Devletlerinde Devlet Yönetimi İlk Türk-İslam devletlerinde devlet yönetiminde Eski Türk gelenekleri ve İslam anlayışı temel alınır. Hükümdarlar İslam dini ile birlikte ‘’Sultan’’ unvanı kullanmaya başladılar. Büyük Selçuklu Devleti’nde Sultan-ı Azam, Sultan’ül Âlem unvanları kullanılırdı. İlk Türk-İslam devletlerinde hükümdarlık alametleri şunlardır: Hutbe okutmak. Para bastırmak. Sancak ( Alem ). Taht. Çetr (Şemsiye). Saltanat Çadırı. Asa. Nevbet. Hilat. Tıraz. Hükümdarın erkek çocuğuna melik adı verilirdi. Melik eğitmenine ise Atabey denirdi. Küçük yaşlarda eyaletlere devlet yönetiminde deneyim kazanmak için gönderilen her meliğin yanında bir atabey bulunurdu. Devletin merkezinin zayıfladığı dönemlerde bu atabeyler, bağımsızlıklarını ilan ederlerdi. Böylece devlet parçalanırdı. Devlet yönetiminde devletin önemli konularının görüşülüp karara bağlandığı kurumun adı ise DİVAN-I SALTANAT’dır. Diğer adı Divan-ı Ali olan olan Divan-ı Saltanat’ın...

  Timur Devleti(1370-1507) Uluğ Bey Emir Timur, 1336’da Semerkant yakınlarında Keş şehrinde doğdu. Babası Barlas Kabilesi lideri Turgay olan Timur, Çağatay Hanlığında görevli bir komutandı. 1360’lı yıllardan itibaren Emir Timur, Çağatay Hanlığı’nın zayıflamasından yararlanarak gücünü artırdı. 1370 yılında ise Çağatay Hanlığı toprakları üzerinde Timur Devleti’ni kurdu. Devletinin kurulduğu yer Maveraünnehir, merkezi ise Semerkant şehri idi. Emir Timur Timurleng (Aksak Timur) olarak da anılır. Çünkü girdiği bir savaşta ayağından yaralanmış ve ayağı sakat kalmıştı. Emir Timur, 1370-1405 yılları arasında seferler yaptı. Bu seferler sonucunda; Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Harezm, Hindistan Delhi Sultanlığı, Irak, Suriye, Altın Orda Hanlığı ve Osmanlı Devleti’nin de içinde bulunduğu geniş bir alana egemen oldu. Altınorda Hanı Toktamış üzerine düzenlediği sefer sonucu Altınorda Devleti’ni yıktı. Bundan sonra Moskova Knezliği güçlendi ve XVI. yüzyıldan itibaren güne...