Ana içeriğe atla

Fetihnâme Neye Denir?

  Türk-İslam devletlerinde, düşman karşısında alınan galibiyetleri, fethedilen yerleri haber vermek amacıyla yazılan mektup ya da fermanlara Fetihnâme denir. Ayrıca bu fetihleri anlatan tarihi ve edebi eserlere de Fetihnâme denir. Nâme-i hümâyunların edebi türüdür.

  Fetihname; "zafernâme, beşâretnâme, tehditnâme, gazavatnâme, gazanâme, tehditnâme, muştuluk" diye de adlandırılmıştır. Çevre ülkeler ve ülke içinde fethin duyurulması amacı ile resmi olarak yazıldığı gibi edebi olarak da kaleme alınır. Edebi ve tarihi birincil kaynak olması bakımından önemlidir. Fakat subjektif yazıldığı göz ardı edilmemelidir.

  İslam Devletleri ile başlayan Fetihnâme yazma geleneği, Türk-İslam Devletleri ile devam etmiştir. Selçuklu Sultanlarının fetihnâmelerini Farsça yazdığı görülür. Osmanlılarda ise Türkçe, Arapça ve Farsça fetihnâmeler yazılmıştır. Örneğin Fatih'in  Akkoyunlu Türk Devleti'ne karşı kazandığı Otlukbeli Zaferi (1472) için yazdırdığı fetihnâme; Doğu Anadolu halkına Akkoyunluların da kullandığı terimler ile Uygur harfleri ile yazılmıştır. Ülke içinde Türkçe yazılarak gönderilen bu nameler müslüman ülkelere Arapça ve Farsça yazılmıştır. İstanbul'un fethinin Memlük Türk devleti'ne duyurulması amacı ile yazılan fetihnâmeyi ise Kazasker Molla Gürânî yazmıştır.

 Düşmanlara gönderilen tehditnâmelerde ağır bir dil ve küçük düşürücü ifadeler kullanılmıştır. Padişah ve askerler övülmüştür. Müslüman ülkelere ve ülke içine gönderilmek amacı ile yazılan fetihnameler ise ayet ve hadisler ile süslenir; Allah'a şükür ve peygambere salavat ile devam ederdi. Zaferin nasıl kazanıldığı tasvir edilirdi.

Nâbî'nin Fetihnâme-i Kamaniçe adlı eseri


Kıvâmî tarafından yazılarak Sultan II. Bayezit'a armağan edilen Fetihnâme-i Sultan Mehmet; Murâdî tarafından mesnevi tarzında yazılan Fetihnâme-i Hayreddin Paşa gibi fetihnâmeler manzum (şiirsel) ve mensur (düz yazı) edebi eserlere örnektir.

Hazırlayan: Ali ÇİMEN

Kaynakça:

TDV İslâm Ansiklopedisi, "Fetihname", Cilt:12, İstanbul 1995, s. 470-472.

→Hüseyin SARIKAYA-Veysel GÖGER, "Mora'nın Yeniden Fethine Dair Osmanlıların Hazırladıkları Fetihnâme (1715)",Tarih Dergisi, Sayı 67 (2018/1), İstanbul 2018, s. 101-124








  

  

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Misak-ı Milli'den Verilen İlk Taviz Neresidir?

Misak-ı Milli'den verilen ilk taviz Batum'dur . Sovyet Rusya ile TBMM arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Anlaşması'nda Sovyetler, TBMM'nin Misak-ı Milli sınırlarını tanımıştı. Ancak Sovyetler Birliği TBMM'nin daha önce Ermenistan ve Gürcistan ile imzaladığı anlaşmalarda belirlenen sınırı, Batum'un Gürcistan'a bırakılması şartıyla tanıdı. Gürcistan, Bolşevik rejiminin önemli uydu devletlerinden biri haline gelmişti. Lazistan'ın liman kenti Moskova Anlaşması ile Gürcülere bırakılmasına rağmen 20 Mart 1921'de Sovyetlerin ünlü Kızıl Ordu birlikleri, bölgedeki TBMM birliklerine saldırmış, hatta bir kısmını esir almıştı. Çünkü Moskova Anlaşması'nın haberi Batum'a ulaşmamıştı.  BATUM

Hicrî Takvim Miladi Takvime Nasıl Çevrilir?

Örnek: Hicrî 1431 yılını Miladi Takvime Çevirme Aşamaları: I. Aşama : 1441 Hicrî yıl 33 sayısına bölünür. Çünkü 1 Hicri yıl yaklaşık 354 gündür. Hicrî takvim kamerî, yani aya dayalı düzenlenir. Güneşe dayalı düzenlenen Miladi Takvimde ise 1 miladi yıl yaklaşık 365 gündür. İki takvim arasında bir yıllık sürede 11 günlük fark görülür. Bu fark toplamda her 33 yılda 1 yıl olmuş olur. 1431/ 33 = 43,36...→ yaklaşık 43. Böylece 33 yılda 1 yıllık farktan 1431 yılda kaç yıl fark olduğu ortaya çıkar. II. Aşama :  Yukarıda çıkan sonuç, Hicri yıldan çıkarılır. 1431-43= 1388 Böylece Hicri Takvimin Miladi takvim ile arasındaki fark düzeltilmiş oldu. III. Aşama : Yukarıda çıkan sonuç yıl farkı alınmış hicri tarihtir. Son olarak bu sonuca iki takvim arasında 622 yıl farkı eklenir. Hicrî Takvim başlangıcı, İslam Dini Peygamberi Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye Hicreti olayıdır. Bu olay Miladi 622'de olmuştur. 622 rakamı   iki takvim arasındaki yıl farkı

Atatürk Dönemi Türkiye- Fransa Arasındaki Sorunlar Nelerdir?

* Osmanlı Borçları Özet için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanli-borclari-dis-borc-sorunu-ozet.html Ayrıntı bilgi için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanli-borclari-dis-borclar-sorunu.html * Yabancı Okullar Özet bilgi için BKZ. ↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/yabanci-okullar-sorunu-ozet.html Ayrıntı bilgi için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanlidan-turkiyeye-yabanci-okullar.html * Hatay Sorunu * Bozkurt-Lotus Olayı Konu ayrıntısı için içeriğe BKZ↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/bozkurt-lotus-davasi-ve-onemi-nedir.html * Adana- Mersin Demiryolu'nun Millileştirilmesi