9 Haziran 1908 Reval Görüşmelerinde İngiltere ve Çarlık Rusya kendi aralarında Almanya'ya karşı anlaşmaya karar verirken; bir taraftan da Osmanlı pastasından pay sohbeti yapmayı da ihmal etmediler. Bu süreç boyunca Osmanlı, büyük devletlerin masasında pay edilecek toprakları olan ''Hasta Adam''dı. Osmanlı Devleti'ni paylaşmak amaçlı yapılan gizli anlaşmaların büyük bir kısmı aşağıda özetlenmiştir:
İngiltere-Fransa-Çarlık Rusyası arasında Rusları memnun etmek, onlara güven vermek amaçlı yapılmış bir gizli anlaşmadır. Buna göre; İstanbul dahil olmaz üzere Midye-Enez çizgisinden Sakarya Nehri'nin denize döküldüğü bölgeye kadarki topraklar ve boğazlar bölgesi Çarlık Rusyası'na bırakıldı.
↦Gizli LONDRA ANLAŞMASI (26 Nisan 1915)
İtilaf Devletleri'nin İtalya'yı kendi yanlarına çekmek için İngiltere'nin liderliğinde yaptıkları gizli bir anlaşmadır. İtalya anlaşmadan kısa bir süre sonra taraf değiştirerek anlaşma devletlerinin saflarına katıldı.
Bu gizli anlaşmaya göre;
-Avusturya-Macaristan'ın İtalyanca konuşulan bölgeleri, Libya, Somali, Adriyatik Adaları, Dalmaçya Kıyıları, Rodos da dahil On İki Adalar İtalya'ya verilecek.
-Antalya ve Konya da dahil İzmir ve çevresi İtalyanlara verilecektir.
-Bingazi ve Derne bölgelerindeki Osmanlı hakları İtalya'ya geçecektir.
İtalya 25 Mayıs 1915'te savaşa dahil oldu. Savaş sonrası İtalya'ya İzmir ve çevresi verilmedi. İtalya, Anadolu'da Kurtuluş Savaşı boyunca, İtilaf Devletlerine karşı mesafeli hareket etti. BKZ. http://www.sessiztarih.net/2014/04/kurtulus-savasina-italyanin-bakis-acisi.html
↦Gizli MAC-MAHON ANLAŞMASI (1915)
Hindistan Ticaret Yolu'nu güvenlik altına almak isteyen İngilizlerin Mısır Valisi Mac-Mahon ile Hicaz Emiri Hüseyin arasında yapılan gizli bir anlaşmadır. Buna göre;
Mekke'nin emiri Hüseyin Osmanlı'ya karşı ayaklanma başlatacak; İngiltere bu isyana destek verecek. Bu süreç sonrası Flistin ve Irak haricinde Arabistan Yarımadası'nda bağımsız bir Arap devleti kurulacaktı.
↦Gizli SYKES-PİCOT ANLAŞMASI (26 Nisan 1916)
Osmanlı'yı paylaşmak için yapılan anlaşmalar içerisindeki en kapsamlı gizli anlaşmadır. Özellikle İngiltere ve Fransa Osmanlı topraklarını cetvel cetvel paylaşmışlardı. Buna göre;
-Lübnan ve Suriye kıyısı Doğu Akdeniz Bölgesi, Urfa, Antep, Mardin, Diyarbakır ve Musul Fransa'ya bırakılacak
-Bağdat dahil olmaz üzere Güney Mezopotamya ve Ürdün İngiltere'ye bırakılcak.
-Boğazlar, Van, Erzurum, Trabzon, Bitlis, Sivas, Harput ve Diyarbakır'ın kuzeyi Çarlık Rusyasına bırakılacaktı. Fakat Rusya'nın savaş dışı kalma olasılığı gündeme gelince bu paylaşım planında değişiklik yapıldı. Yeni planda; Boğazların kontrolünü İngiltere ve Fransa aldı. Doğuda ise bir Ermeni devleti kurulması kararı alındı.
↦Gizli SAİNT- JEAN DE MAURİENNE ANTLAŞMASI (17 Nisan 1917)
İngiltere-Fransa-İtalya arasında imzalanan bu anlaşma, İtalya'nın Sykes-Picot'a tepkisi nedeniyle gerçekleşti. İtalya'ya bu anlaşmada, İzmir dahil olmaz üzere Batı Anadolu'nun bırakılacağı bir kez daha tekrar edilmişti.
↦Gizli PETOGRAD SÖZLEŞMESİ (ST. PETERSBURG ANLAŞMASI) (1916)
İngiltere-Fransa- Çarlık Rusya arasında imzalandı. Anlaşmaya göre; Sivas, Malatya, Kayseri doğusunda kalan yerler Fransa ve Çarlık Rusya arasında paylaşılacaktı.
↦BALFOUR DEKLARASYONU (2 Kasım 1917)
İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını destekleyeceklerine dair bir deklarasyon yayımladı. Bunda amaç; ABD'nin ve ABD'deki Yahudi lobisinin desteğini sağlamaktı.
Ayrıca BKZ.↴BALFOUR DEKLARASYONU Nedir?
http://www.sessiztarih.net/2014/01/balfour-deklarasyonu-nedir.html
↦Gizli MAC-MAHON ANLAŞMASI (1915)
Hindistan Ticaret Yolu'nu güvenlik altına almak isteyen İngilizlerin Mısır Valisi Mac-Mahon ile Hicaz Emiri Hüseyin arasında yapılan gizli bir anlaşmadır. Buna göre;
Mekke'nin emiri Hüseyin Osmanlı'ya karşı ayaklanma başlatacak; İngiltere bu isyana destek verecek. Bu süreç sonrası Flistin ve Irak haricinde Arabistan Yarımadası'nda bağımsız bir Arap devleti kurulacaktı.
↦Gizli SYKES-PİCOT ANLAŞMASI (26 Nisan 1916)
Osmanlı'yı paylaşmak için yapılan anlaşmalar içerisindeki en kapsamlı gizli anlaşmadır. Özellikle İngiltere ve Fransa Osmanlı topraklarını cetvel cetvel paylaşmışlardı. Buna göre;
-Lübnan ve Suriye kıyısı Doğu Akdeniz Bölgesi, Urfa, Antep, Mardin, Diyarbakır ve Musul Fransa'ya bırakılacak
-Bağdat dahil olmaz üzere Güney Mezopotamya ve Ürdün İngiltere'ye bırakılcak.
-Boğazlar, Van, Erzurum, Trabzon, Bitlis, Sivas, Harput ve Diyarbakır'ın kuzeyi Çarlık Rusyasına bırakılacaktı. Fakat Rusya'nın savaş dışı kalma olasılığı gündeme gelince bu paylaşım planında değişiklik yapıldı. Yeni planda; Boğazların kontrolünü İngiltere ve Fransa aldı. Doğuda ise bir Ermeni devleti kurulması kararı alındı.
↦Gizli SAİNT- JEAN DE MAURİENNE ANTLAŞMASI (17 Nisan 1917)
İngiltere-Fransa-İtalya arasında imzalanan bu anlaşma, İtalya'nın Sykes-Picot'a tepkisi nedeniyle gerçekleşti. İtalya'ya bu anlaşmada, İzmir dahil olmaz üzere Batı Anadolu'nun bırakılacağı bir kez daha tekrar edilmişti.
↦Gizli PETOGRAD SÖZLEŞMESİ (ST. PETERSBURG ANLAŞMASI) (1916)
İngiltere-Fransa- Çarlık Rusya arasında imzalandı. Anlaşmaya göre; Sivas, Malatya, Kayseri doğusunda kalan yerler Fransa ve Çarlık Rusya arasında paylaşılacaktı.
↦BALFOUR DEKLARASYONU (2 Kasım 1917)
İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını destekleyeceklerine dair bir deklarasyon yayımladı. Bunda amaç; ABD'nin ve ABD'deki Yahudi lobisinin desteğini sağlamaktı.
Ayrıca BKZ.↴BALFOUR DEKLARASYONU Nedir?
http://www.sessiztarih.net/2014/01/balfour-deklarasyonu-nedir.html
DİKKAT↦ Çarlık Rusya'da iç karışıklıklar çıkıp çarlık yıkılıp yerine Sovyet Rusya kurulunca, Ruslar I. Dünya Savaşı'ndan çekildi. Hatta başa gelen Bolşevik yöneticiler Çarlık Rusyasının yaptığı bütün gizli anlaşmaları dünya kamuoyuna açıkladı. Bu durum İtilaf Devletleri terletmişti. Ortadoğu'da iç karışıklıklar çıkmış, İngilizler 1918'de yaptığı işgaller ile bu anlaşmaları geçersiz kılmaya çalışmıştır.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Derleyen: Ali ÇİMEN
Yorumlar
Yorum Gönder