Kurtuluş Savaşı Yıllarında Alınan Tasarruf Tedbirleri

   Osmanlı Devleti yıpratıcı ve yıkıcı savaşların ardından 30 Ekim 1918'de teslim olmuş ve fiilen yıkılmıştı. Zaten yıkık, dökük halde olan devlet işgal altında tamamen yabancıların boyunduruğu altına girmişti. Öyle ki 1919 Mayısında, Osmanlı Devleti, memuruna, subayına maaş ödeyemeyecek bir hale gelmişti. Halk yorgun, yoksul vaziyette yaşarken bir taraftan da işgalle sarsılıyordu.

   Önceden halkı soyan silahlı çeteler, efeler, eşkıyalar işgaller başlayınca bu sefer halkı koruyan direniş çetelerine dönüştü. Bunun da bir maliyeti vardı. Bu da halk tarafından karşılanmaktaydı.

    Kurtuluş mücadelesinin ulusallaştırılması adımları Mustafa Kemal tarafından atılırken yine mali zorluklar ile karşı karşıya kalınıyordu. Eldekiler giderleri karşılamıyor, düzenlenen kongrelere katılım sağlayanlar halkın yardımlarıyla ayakta kalıyorlardı. TBMM'nin açılmasıyla, mali kaynaklar sağlanması için bir çok mali yasa çıkarıldı. Bununla birlikte yokluk döneminde israfın önlenmesi, gider- gelir dengesinin sağlanması, çeşitli tasarruf tedbirlerinin artırılması ve sıkı denetimi TBMM tarafından sağlandı.

 Kurtuluş Savaşı sırasında alınan tasarruf tedbirlerini, aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

→Men-i Müskirat Kanunu:  İçki yasağı kanunudur. 14 Eylül 1920'de TBMM tarafından çıkarılan Alkollü içeceklerin yasaklanmasına dair kanundur. Amaç, savaşta halkı disipline etmek, yabancıların ekonomik tekelini kırmak ve muhafazakar kesimleri Kurtuluş Savaşı saflarına çekmekti.

↳

Bkz.→http://www.sessiztarih.net/2015/11/men-i-muskirat-kanunu-nedir.html

→ Men-i İsrafat Kanunu: TBMM, 25 Kasım 1920'de kabul ettiği bu kanun ile düğünlerde israfı yasaklamıştır. Çalgılı düğün, ziyafetler, sünnet törenleri, düğünlerde köçek oynatma gibi israf meydana getiren uygulamalar yasaklanmıştı.
↳ Bkz.→ http://www.sessiztarih.net/2015/11/men-i-israfat-kanunu-nedir.html

→ Devlet Memuru ve Milletvekillerinin Yolluklarında Kısıtlama: Bu kesintilerle cephedeki askerlere giysi alınmıştı. Milletvekili maaşlarından da 10 lira kesinti yapılıyordu. Harcırah kararnamesi ile yollukların % 40'ı azaltıldı. Yine milletvekillerinden, yolluklarının  bir kısmı bağış adı altında istendi.

→ Resmi Dairelerde Yapılan Tasarruflar: 

Resmi dairelerde öğle yemeği yasaklandı. Saat 10.30 ve 16.30 arası aralıksız mesai yapılmasına karar verildi. Öğle yemeği saati kaldırıldı. Öğlen saatinde de çalışılıp kış aylarında gün ışığından olabildiğince yararlanılmalıydı. Çünkü gereksiz yere petrol lambası yakılması yasaklandı. Mesai saati değişikliği ise yaz saatinde eski saatlerine geri döndü. Gereksiz yere soba yakılması da yasaklar arasındaydı.

→Gereksiz Telgraf Haberleşmelerinin Yasaklanması: Telgraf haberleşmesi sözcük başına ücretlendiriliyordu. Bu yüzden daha kısa telgraflar çekilmesi kararı alındı. Gereksiz telgraf çeken memurlar tespit edilip parasının alınması kararlaştırıldı.

Derleyen: Ali ÇİMEN


KAYNAKÇA:

→Alptekin Müderrisoğlu, ''Kurtuluş Savaşı'nın Mali Kaynakları'', ATATÜRK YOLU DERGİSİ, C. IV, Sayı:13, 1994.

Yukarıda adı geçen makaleye Genel Ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.↴

http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/5000003377/5000003896.pdf?

→Alptekin Müderrisoğlu, Kurtuluş Savaşı'nın Mali Kaynakları, Ankara, 1990.  

→ Dr.Feyza KURNAZ ŞAHİN, ''İLK TBMM’NİN TASARRUF TEDBİRLERİNE BİR ÖRNEK; DÜĞÜNLERDE MEN’İ İSRÂFAT KANUNU VE KAMUOYUNDAKİ YANSIMALARI '', ATATÜRK DERGİSİ, Cilt  II, Sayı:1, S. 25-55.↴
Yukarıda adı geçen makaleye Genel Ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.↴

http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/1025009409/1025007694.pdf?