İyd-i Millî (Îd-i Millî) Bayramı; Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet'in ilan edilmesiyle ilgili kutlanan milli bayramdır. (Rumi) 10 Temmuz Hürriyet Bayramı, Osmanlı İstiklal Bayramı gibi adlarla anlamlandırılır. Îd-i Milli Bayramı, 23 Temmuz 1909'dan (Rumi 10 Temmuz 1325) itibaren her yıl Rumi 10 Temmuz (Miladi 23 Temmuz) tarihinde kutlanmaya başlanmıştır. Osmanlıca-Türkçe Sözlüğe göre Îdî Milli, ulusal bayram demektir.
Özet Anlatım İçin BKZ↴
 |
Osmanlı Devleti'nde 23 Temmuz 1908'de (Rumi 10 Temmuz 1324) II. Meşrutiyet ilan edildi. Türk Tarihinde ikinci kez meşruti yönetime geçilmiş oldu. Bu hali bayrama dönüştürmek amacı ile 22 Haziran'da (Miladi 5 Temmuz) Meclis-i Mebusan ve Ayan Meclisi bayramın kutlanması ile ilgili kanun tasarısını kabul etti. Böylece kanun 23 Haziran 1325 (Miladi 6 Temmuz 1909) tarihli Takvim-i Vekayi'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Osmanlı Devleti'nin ilk resmi milli bayramı kutlanmaya başladı.
 |
| Takvim-i Vekayi |
Meşrutiyet ve Osmanlıcılık bilincinin yerleşmesi, Osmanlı'da yaşayan farklı kimliklerin Osmanlı vatandaşlığı düşüncesini pekiştirmesi, hürriyete kavuşulması ile kanun önünde eşit vatandaşlar haline gelinmesi bilincine erişilmesi gibi amaçlarla ulusal bayram olarak kabul edildi. 10 Temmuz, hem İstanbul'da hem de İstanbul dışında her yıl görkemli törenlerle kutlandı. İttihat ve Terakki kulüpleri de kutlamalarda görev aldı. Padişah V. Mehmet Reşat 1909'daki kutlamalarda yerini aldı. 1911 yılı kutlamalarında 31 Mart Vak'asında ölenlerin anısına Âbide-i Hürriyet Anıtı açıldı. Resmi geçitler, havai fişeklerle gösteriler yapıldı. Devlet dairelerinde resmi tatil ilan edildi. Resmi kurumlara, gemilere ve benzeri yerlere bayraklar asıldı. Bu yerler geceleri de aydınlatıldı. Şiirler okundu. Milli marşlar çalındı. Tabir-i caiz ise Osmanlı'da bir düğün dernek günü kuruldu. Kutlamalar I. Dünya Savaşı yılları boyunca sönük kaldı. 1918'de ise işgal altında olunması nedeni ile coşkulu kutlamalar yapılmadı.
Kutlamalar Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da bir müddet devam etti. 1925'te Türkiye 29 Ekim'in milli bayram olarak kutlanmasına karar verdi. Bu süreçte İd-i Milli Bayramı da kutlanmaya devam etti. Fakat eski heyecanını ve coşkusunu kaybetmeye başladı.
27 Mayıs 1935
yılında kabul edilen “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile “İleri
memleketlerden her biri kendisi için ulusal bayram olmak üzere tek bir gün kabul
etmiştir..." gerekçesi ile sadece 29 Ekim milli bayram olarak kabul edilmiş; 10 Temmuz İd-i Milli, milli bayramlar ve genel tatil günleri dışında bırakılmıştır.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Sanem YAMAK, "MEŞRUTİYETİN BAYRAMI: “10 TEMMUZ ÎD-İ MİLLİSİ”,İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:38, Mart 2008, s.323-342.
→Ferit DEVELLİOĞLU, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, yay., 22. baskı, Ankara, 2005,s.410.
→www.dunyabulteni.net, "İlk Milli Bayramımız II. Meşrutiyetin İlanıydı.",27 Temmuz 2013.
Yorumlar
Yorum Gönder