20 Ekim 1921'de, Türkiye ile Fransa arasında savaş durumunu sona erdiren barış anlaşmasıdır. Anlaşmayı Fransa adına Franklin Bouillon, Türkiye adına Yusuf Kemal (Tengirşek) Bey imzalamıştır. Anlaşma 13 madde halinde düzenlenmiştir.
Ayrıca BKZ.→ Franklin Bouillon Kimdir?
http://www.sessiztarih.net/2013/11/franklin-bouillon.html
→Türkiye ile Fransa arasında savaş durumu sona erdi.
→Fransa, TBMM'yi, Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti oldu.
→Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi kapandı. Buradaki birlikler Batı Cephesine kaydırıldı.
→İtilaf Devletleri arasında büyük görüş ayrılıkları, kopmalar başladı.
→Ermenilerin Çukurova (Kilikya) yöresindeki hayalleri eridi.
→Türkiye-Suriye sınırı Hatay- İskenderun dışında büyük ölçüde belirlendi. Hatay sorunu şimdilik Misak-ı Milli'den verilen Batum sonrası 2. taviz oldu.
→Caber Kalesi, Türkiye'ye verildi. (Türkiye'nin kendi toprakları dışındaki tek toprak parçasıdır.)
Madde 1- Her iki taraf işbu anlaşmanın imzalanmasından itibaren aralarında harbin sona ereceğini bildirirler. Ordular, mülki memurlar, ahali keyfiyetten derhal haberdar edilecektirler.
Madde 2- İşbu anlaşmanın imzasını müteakip, her iki tarafın harp esirleriyle mevkuf veya mahpus Türk, Fransız bütün şahıslar serbest bırakılacak ve kendilerini, tevkif eden taraf yol masrafını ödeyerek gösterilecek en yakın şehre gönderilecektir.
Madde 3- İşbu anlaşmanın imzasından başlayarak, en geç iki ay içinde Fransız kıtaları 8. maddede de yazılı hattın güneyine ve Türk kıtaları da kuzeyine çekileceklerdir.
Madde 4- Üçüncü maddede belirtilen müddet zarfında seçilecek bir karma komisyon bu maddenin ne şekilde tatbik olunacağını tespit edecektir.
Madde 5- Her iki taraf boşaltılan arazide, buranın işgalini müteakip genel af ilan edecektir.
Madde 6- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Misak-ı Milli’de açıkça tanınan azınlıklar haklarının, bu hususta müttefikler ile bunların düşmanları ve bazı dostlar arasında yapılmış mukavelelerdeki esaslara dayanarak, kendi tarafından teyit olunacağını bildirir.
Madde 7- İskenderun Bölgesi (Hatay) için özel bir idare usulü tesis olunacaktır. Bu mıntıkanın Türk ırkından olan ahalisi kültürlerinin inkişafı için her türlü teşkilattan faydalanacaklardır... Türk lisanı orada resmi dil olacaktır.
Madde 8- Üçüncü maddede zikredilen hat: İskenderun Körfezi’nde Payas’tan başlayarak Meydan-ı Ekbez-Kilis-Çobanbeyli istasyonuna gidecek ve demiryolu Türkiye’de kalmak üzere Çobanbeyli’den Nusaybin’e varacaktır. Payas ile Meydan-ı Ekbez ve Çobanbeyli istasyonları Suriye’de kalacaktır. İşbu anlaşmanın imzasından itibaren bir ay içinde mezkûr hattı tespit etmek üzere her iki taraf delegelerinden mürekkeb bir komisyon seçilecek ve bu komisyon tespit muamelesine nezaret edecektir.
Madde 9- Osmanlı sülalesinin kurucusu Sultan Osman’ın dedesi Süleyman Şah’ın Caber kalesinde bulunan ve Türk mezarı ismiyle belirli türbesi müştemilatı ile Türkiye’nin malı olacak ve Türkiye oraya muhafızlar koyacak ve Türk bayrağı çekecektir.
Madde 10- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Pozantı ile Nusaybin arasındaki Bağdat demiryolu parçasını, Adana ilinde yapılmış bulunan şubelerin işletme hakları ile beraber bütün ticaret ve ulaştırma işlerini Fransa Hükümeti’nin göstereceği bir Fransız grubuna vermesini kabul eder. Türkiye Hükümeti Meydan-ı Ekbez’den Çobanbeyli’ye kadar Suriye arazisinde demiryolu ile askerî ulaştırma yapacaktır.
Madde 11- İşbu anlaşma yürürlüğe girdikten sonra seçilecek bir karma komisyon Türkiye ile Suriye arasındaki gümrük işlerini düzenleyecek, bu işlem yapılıncaya kadar her iki hükümet hareketinde serbest olacaktır.
Madde 12- Türkiye ve Suriye, Kırık Suyu’ndan hakkaniyet üzere faydalanacaklardır. Suriye Hükümeti, masrafı kendisine ait olmak üzere Fırat nehrinin Türkiye kısmından su alabilecektir.
Madde 13- Madde 8’de belirtilen hududun her iki tarafında oturan yerli ve yarı göçebe halk buradaki otlaklardan faydalanacak veya emlak, araziye sahip bulunanlar eskisi gibi haklarını kullanmaya devam edeceklerdir. Bunlar işletme ihtiyaçları için serbestçe ve hiçbir gümrük veya otlak resmi ve ne de başka bir resim vermeksizin hayvanlarını, araçlarını, tohumlarını ve bitkilerini taşıyabileceklerdir. Bunlara ait vergileri oturdukları memlekette ödemeleri kararlaştırılmıştır.
DİKKAT→ Türkiye- Fransa arasında imzalanan 20 Ekim 1921 Ankara Anlaşması ile Türkiye-İngiltere- Irak arasında imzalanan 5 Haziran 1926 Ankara Anlaşması isim benzerliği nedeniyle birbirine karıştırılmamalıdır. 1926 Ankara Anlaşması için BKZ.↴
http://www.sessiztarih.net/2020/06/1926-ankara-anlasmasi-nedir.html
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Mustafa Yahya METİNTAŞ, ''ANKARA ANTLAŞMASI’NIN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNDE TARTIŞILMASI'',Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 2019.
Yukarıda adı geçen makaleye genel ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.↴
http://static.dergipark.org.tr/article-download/127d/dc2f/d4bf/5daffe11240dc.pdf?
Ayrıca BKZ.→ Franklin Bouillon Kimdir?
http://www.sessiztarih.net/2013/11/franklin-bouillon.html
1921 Ankara Anlaşması'nın Önemi ve Sonuçları
→Türkiye ile Fransa arasında savaş durumu sona erdi.
→Fransa, TBMM'yi, Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti oldu.
→Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi kapandı. Buradaki birlikler Batı Cephesine kaydırıldı.
→İtilaf Devletleri arasında büyük görüş ayrılıkları, kopmalar başladı.
→Ermenilerin Çukurova (Kilikya) yöresindeki hayalleri eridi.
→Türkiye-Suriye sınırı Hatay- İskenderun dışında büyük ölçüde belirlendi. Hatay sorunu şimdilik Misak-ı Milli'den verilen Batum sonrası 2. taviz oldu.
→Caber Kalesi, Türkiye'ye verildi. (Türkiye'nin kendi toprakları dışındaki tek toprak parçasıdır.)
1921 Ankara Anlaşması'nın Maddeleri
Madde 1- Her iki taraf işbu anlaşmanın imzalanmasından itibaren aralarında harbin sona ereceğini bildirirler. Ordular, mülki memurlar, ahali keyfiyetten derhal haberdar edilecektirler.
Madde 2- İşbu anlaşmanın imzasını müteakip, her iki tarafın harp esirleriyle mevkuf veya mahpus Türk, Fransız bütün şahıslar serbest bırakılacak ve kendilerini, tevkif eden taraf yol masrafını ödeyerek gösterilecek en yakın şehre gönderilecektir.
Madde 3- İşbu anlaşmanın imzasından başlayarak, en geç iki ay içinde Fransız kıtaları 8. maddede de yazılı hattın güneyine ve Türk kıtaları da kuzeyine çekileceklerdir.
Madde 4- Üçüncü maddede belirtilen müddet zarfında seçilecek bir karma komisyon bu maddenin ne şekilde tatbik olunacağını tespit edecektir.
Madde 5- Her iki taraf boşaltılan arazide, buranın işgalini müteakip genel af ilan edecektir.
Madde 6- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Misak-ı Milli’de açıkça tanınan azınlıklar haklarının, bu hususta müttefikler ile bunların düşmanları ve bazı dostlar arasında yapılmış mukavelelerdeki esaslara dayanarak, kendi tarafından teyit olunacağını bildirir.
Madde 7- İskenderun Bölgesi (Hatay) için özel bir idare usulü tesis olunacaktır. Bu mıntıkanın Türk ırkından olan ahalisi kültürlerinin inkişafı için her türlü teşkilattan faydalanacaklardır... Türk lisanı orada resmi dil olacaktır.
Madde 8- Üçüncü maddede zikredilen hat: İskenderun Körfezi’nde Payas’tan başlayarak Meydan-ı Ekbez-Kilis-Çobanbeyli istasyonuna gidecek ve demiryolu Türkiye’de kalmak üzere Çobanbeyli’den Nusaybin’e varacaktır. Payas ile Meydan-ı Ekbez ve Çobanbeyli istasyonları Suriye’de kalacaktır. İşbu anlaşmanın imzasından itibaren bir ay içinde mezkûr hattı tespit etmek üzere her iki taraf delegelerinden mürekkeb bir komisyon seçilecek ve bu komisyon tespit muamelesine nezaret edecektir.
Madde 9- Osmanlı sülalesinin kurucusu Sultan Osman’ın dedesi Süleyman Şah’ın Caber kalesinde bulunan ve Türk mezarı ismiyle belirli türbesi müştemilatı ile Türkiye’nin malı olacak ve Türkiye oraya muhafızlar koyacak ve Türk bayrağı çekecektir.
Madde 10- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Pozantı ile Nusaybin arasındaki Bağdat demiryolu parçasını, Adana ilinde yapılmış bulunan şubelerin işletme hakları ile beraber bütün ticaret ve ulaştırma işlerini Fransa Hükümeti’nin göstereceği bir Fransız grubuna vermesini kabul eder. Türkiye Hükümeti Meydan-ı Ekbez’den Çobanbeyli’ye kadar Suriye arazisinde demiryolu ile askerî ulaştırma yapacaktır.
Madde 11- İşbu anlaşma yürürlüğe girdikten sonra seçilecek bir karma komisyon Türkiye ile Suriye arasındaki gümrük işlerini düzenleyecek, bu işlem yapılıncaya kadar her iki hükümet hareketinde serbest olacaktır.
Madde 12- Türkiye ve Suriye, Kırık Suyu’ndan hakkaniyet üzere faydalanacaklardır. Suriye Hükümeti, masrafı kendisine ait olmak üzere Fırat nehrinin Türkiye kısmından su alabilecektir.
Madde 13- Madde 8’de belirtilen hududun her iki tarafında oturan yerli ve yarı göçebe halk buradaki otlaklardan faydalanacak veya emlak, araziye sahip bulunanlar eskisi gibi haklarını kullanmaya devam edeceklerdir. Bunlar işletme ihtiyaçları için serbestçe ve hiçbir gümrük veya otlak resmi ve ne de başka bir resim vermeksizin hayvanlarını, araçlarını, tohumlarını ve bitkilerini taşıyabileceklerdir. Bunlara ait vergileri oturdukları memlekette ödemeleri kararlaştırılmıştır.
DİKKAT→ Türkiye- Fransa arasında imzalanan 20 Ekim 1921 Ankara Anlaşması ile Türkiye-İngiltere- Irak arasında imzalanan 5 Haziran 1926 Ankara Anlaşması isim benzerliği nedeniyle birbirine karıştırılmamalıdır. 1926 Ankara Anlaşması için BKZ.↴
http://www.sessiztarih.net/2020/06/1926-ankara-anlasmasi-nedir.html
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Mustafa Yahya METİNTAŞ, ''ANKARA ANTLAŞMASI’NIN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNDE TARTIŞILMASI'',Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 2019.
Yukarıda adı geçen makaleye genel ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.↴
http://static.dergipark.org.tr/article-download/127d/dc2f/d4bf/5daffe11240dc.pdf?
Yorumlar
Yorum Gönder