Osmanlı'da Açılan İlk Metro Tüneli
Türkiye tarihinde ilk kez metro tüneli 17 Ocak 1875'te, İstanbul'da açılmıştır. Bu metro tüneli dünyada Londra metrosundan sonra en eski ikinci yeraltı kentsel demiryoludur. Dünyadaki ilk çağdaş füniküler sistemdir. Tünel, Haliç'in kuzey kıyısında yer alan Galata ile Pera'yı (Karaköy ile Beyoğlu) birbirine bağlayan tüneldir. Tünele Galata-Pera Tüneli denilmiştir. Sultan Abdülaziz döneminde inşa edilmiştir. 1867'de İstanbul'u gezmeye gelen Fransız mühendis Gavand, kente hayran kalmıştır. Kentin en işlek yerlerinden biri olan Galata ve Pera arasının eğimli bir caddesinin olduğunu görmüş ve buna göre bir demiryolu tüneli tasarlamıştır.
17 Ocak 1875'de görkemli bir tören ile yolcu taşınması işlemine başlandı. Dönemin şeyhülislamı "...bu zirri zemin arabalarında insan götürülmesi caiz değil..." demişse de bu fetva daha sonra değiştirilmişti. Tünel açıldığı ilk günden itibaren halkın ilgisini çekmiş; ilk on dört günde 75 bin yolcu seyahat etmişti. Birinci mevki gidiş-dönüş 3 kuruş, ikinci mevki ise 1,5 kuruş olarak belirlenmiş; 5 yaşından küçük çocuklardan bilet alınmamış, resmi ve askeri kıyafetliler ise yarım ücret ödemişti.
Tünel, Fransız mühendis Eugene Henri Gavand tarafından asansör hat üzerinde kısa bir tren yolculuğu olarak tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Metro tünelinin uzunluğu 574 metre, ray uzunluğu 626 metredir. Ortalama yol eğimi ise %10'dur. Yolculuk süresi bir buçuk dakikadır. İlk yapım maliyeti 180 bin Osmanlı Lirasıdır. Tünelin toplam maliyeti ise 4.125.554 Frank'tır.
 |
| Galata-Pera Tünelinin Planı |
Tünel tesislerinin enerjisi Osmanlı döneminde, 150 beygir gücünde iki buhar makinası ile sağlanmıştır. 1 Mart 1939'da yabancı şirketten alınarak millileştirilen tünel; İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Umum Müdürlüğü’ne devredilmiştir. Buharlı tren 1971'de yerini elektrikli trene bırakmıştır.
Derleyen: Ali ÇİMEN
KAYNAKÇA:
→Eren Kayaoğlu , Adem Candaş , Y. Ziya Kocabal , C. Erdem İmrak, "İSTANBUL’UN TARİHİ FÜNİKÜLERİ ‘TÜNEL’", Asansör Sempozyumu, İzmir 25-27 Eylül 2014.
Yukarıdaki kaynağa ulaşmak için BKZ.↴
→Dünyanın Üçüncü Yeraltı Metrosu Tüneli 120 Yaşında, Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı:384, 1996.
Yukarıdaki kaynağa ulaşmak için BKZ.↴
http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1235.pdf→Tünel Hakkında↔BKZ. İETT↴
https://www.iett.istanbul/tr/main/pages/tunel-hakkinda/93
Yorumlar
Yorum Gönder