Kozaklar Kimdir? Kazak Türkü mü?
Kozaklar Kazak Türkü değildir. Kozak anlam olarak; "otoriteye karşı gelen, başına buyruk" diye nitelenir. Ortodoks Hristiyan ve slavlaşmış bir topluluktur. Göçebe-bozkır- etnik kültürel özellik gösteren bir toplumdur. Türk ya da Kazak değildir. Orta Asya'da yaşayan Kazakistan ya da Kazak Türkleri ile ilgileri yoktur. Kozak sözcüğünün kökeni nedeniyle karışıklık yaşanır.
Rus Kozakları, Ukrayna (Zaporijya) Kozakları ya da Don Kazakları adı ile bilinen topluluklar, Rus Knezliği baskısından kaçan Rus alt tabakadan köylüler ve serflerden, knezlere boyun eğmeyen Türk, Tatar, Çerkez, Slav topluluklarından oluşmuş kozmopolit bir yapı olarak tanımlanmaktadır. Zaporijya Kozakları, Ukraynalıların atası olarak kabul edilir. Don ve Dinyeper Nehirleri arasında tarih sahnesine çıktıkları kaynaklarda belirtilir. Tarım ve balıkçılıkla uğraşmış olan toplumun asıl geçim kaynağını, baskınlardan elde ettikleri yağma gelirleri oluşturur. Kozaklar, kendi aralarında seçtikleri "ataman" adı verilen idareci tarafından yönetilen; atlı-göçebe, sert, savaşçı, yağmacı, itaat etmeyen bir topluluktu.
XVIII. yüzyıla kadar dağınık ve başına buyruk yaşayan Kozaklar, bu dönemde Rusların kendilerine diğer vatandaşlar ile eşit haklar tanımayı vaat etmesi ile Rus egemenliğine girmeye başladılar. Böylece Rusların özellikle Kuzey Kafkasya'da kolonizasyon politikalarında görev aldılar. Ruslar, bölgedeki toplumları eritmek ve sömürgeleştirmek için Kozakların savaşçı ve acımasız yağmacı yapısından faydalandı. Kafkasya, Ruslar tarafından Slavlaştırılırken ve Hristiyanlaştırılırken Kozaklar maşa olarak kullanılmıştır.
 |
| Ukrayna Kozakları (Günümüz) |
Günümüzdeki araştırmalara göre; Rusya Federasyonunun 87 bölgesinde resmi verilere göre 490.500 Kozak'ı içine alan 10 askeri ve 6 ayrı bölgesel Kozak topluluğu olduğu belirtilmektedir. Ukrayna (Zaporijya) bölgesi Kozak yöresidir.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Emel FIRATLI, "ZAPORiJYA ( ZAPORİZHİA) KAZAKLARI", gezginyuzlersitesi BKZ.↴
→Doç. Dr. Yunis NASİPLİ- Çev. Liliye SABİROVA, "Kozaklar ve Kuzey Kafkasya'nın Slavlaşmasındaki Rolleri", Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, Yaz-2004, s.1-6.
→Abdullah TEMİZKAN, "XVIII. ve XIX. Yüzyılda Rusya'nın Kuzey Kafkasya'yı Kolonileştirmesinde Kozakların İşlevi", Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, s. 313-336.
Yorumlar
Yorum Gönder