Ana içeriğe atla

Adana Görüşmeleri (1943) Nedir?

 II. Dünya Savaşı (1939-1945) döneminde, 30-31 Ocak 1943 tarihleri arasında, T.C. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill arasında bir tren vagonunda gerçekleşen toplantıya tarihte Adana Görüşmeleri (Mülâkâtları) denir. Bahsi geçen toplantı, Adana- Mersin demiryolu hattında bulunan Yenice Tren İstasyonu'nda gerçekleşmiştir. Bu yüzden Yenice Görüşmeleri olarak da bilinir.

Yenice Tren İstasyonu

 Churchill, Adana Görüşmeleri öncesi  Türkiye'nin savaşa girmesi için yoğun bir diplomasi trafiğine girmişti. Casablanca Konferası'nda müttefiki ABD'yi ikna etmiş; Türkiye'nin saflara alınarak Balkan Cephesi açılmasını kabul ettirmişti.

 Casaplanca'nın somut sonucu Adana'da başlamıştır. 2 gün süren görüşmelerde Müttefik Devletler adına görüş bildiren Churchill, Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'na kendi saflarında katılması için İnönü'yü ikna etmeye çalışmıştır. Ona göre; Türkiye modern silahlarla donatılmalı; Müttefikler, Türkiye topraklarını üs olarak kullanmalı, nihayetinde Türkiye Müttefikler safında savaşa katılmalıdır. Nazi Ordularının 1942'de Stalingrad Savaşı'nı kaybetmesi ile savaşın seyri değişmişti. Almanların kesin yenilgi alabilmesi için Balkanlarda büyük çapta bir askeri harekât gerekliydi. Bu harekatın anahtarı ise Churchill'e göre Türkiye idi. Balkanlar Almanların, Adalar denizi İtalyanların elindeydi. Türkiye ise Mihver Devletler ile Müttefik Devletler arasında bir set konumundaydı. İtalya, topyekûn bir saldırı ile savaş dışı kalacak; yalnız kalan Almanya'ya kuzeyden Sovyetler saldıracak; eğer Türkiye müttefikler safında yer alırsa güneyden güçlü bir müttefik saldırısı ile Almanya kesin yenilgiye uğrayacaktı. 

  İnönü'nün karşı tarafa bildirdiği Türkiye'nin tezinde ise şu fikirlerin altı çizilmiştir: Savaş bitince Sovyet Rusya (SSCB) Avrupa'nın en önemli egemen gücü olacaktır. Avrupa'nın Bolşevikleştirilmesi kaçınılmazdır. Tarihi süreçte Rusların Türk boğazlarına karşı istekleri tehditkâr tutuma dönüşebilir. Tük ordusunun silah ve teçhizat donanımı büyük savaş için yetersizdir. Bunun giderilmesi, modernizesinin süreç içinde tamamlanması gerekmektedir. Yeni gelişmekte olan Türkiye sanayisi daha büyük bir yıkımla karşı karşıya kalabilir. Ayrıca yeni kurulan Cumhuriyet ideolojisi ve Misak-ı Milli sınırları tehlike altına girebilir.

   Görüşmeler süresince, Türk heyetinin net duruşu ve Sovyet sıkıntısını net ve yalın bir biçimde ortaya koyması, Churchill'in tezine ters gelmişti. İki taraf da birbirine zıt tezlerde durmaktaydı. Ayrıca görüşme sonunda iki taraf da amacına ulaştığı izlenimi ile görüşmelerden ayrıldı.  Bu nedenlerle tarihte Adana Mulâkâtları'na "Sağırlar Diyaloğu" denir.

Churchill ve İnönü- Adana Görüşmeleri
Fotoğraf,https://www.ismetinonu.org.tr/ sitesinden alınmıştır.


 Türkiye, II. Dünya Savaşı boyunca, Müttefik Devletler ve Mihver Devletler arasında kalmamak, çizgisini korumak adına Bekle-Gör Politikası ile oyalama politikaları uygulamıştır. Adana Görüşmeleri de bunun net kanıtlarından birisidir. Taraflara göre askeri yönden zayıf ve ekonomik bakımdan küçük bir ülkenin, jeopolitik avantajı ile hareket edip sabırlı, kurnazca politikayla tarafsız kalması uluslararası siyasette altı çizilmesi gereken bir gerçektir.

Derleyen: Ali ÇİMEN

Kaynakça:

Dr. Osman YALÇIN, "İkinci Dünya Savaşında İsmet İnönü ve Churchill Arasında Yapılan Adana Görüşmesi", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 47, Bahar 2011, s. 701-731.

İzzet ÖZTOPRAK, "İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Siyasi Yönü", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S. 46, C.XVI, Mart 2000, s. 153-192.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Misak-ı Milli'den Verilen İlk Taviz Neresidir?

Misak-ı Milli'den verilen ilk taviz Batum'dur . Sovyet Rusya ile TBMM arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Anlaşması'nda Sovyetler, TBMM'nin Misak-ı Milli sınırlarını tanımıştı. Ancak Sovyetler Birliği TBMM'nin daha önce Ermenistan ve Gürcistan ile imzaladığı anlaşmalarda belirlenen sınırı, Batum'un Gürcistan'a bırakılması şartıyla tanıdı. Gürcistan, Bolşevik rejiminin önemli uydu devletlerinden biri haline gelmişti. Lazistan'ın liman kenti Moskova Anlaşması ile Gürcülere bırakılmasına rağmen 20 Mart 1921'de Sovyetlerin ünlü Kızıl Ordu birlikleri, bölgedeki TBMM birliklerine saldırmış, hatta bir kısmını esir almıştı. Çünkü Moskova Anlaşması'nın haberi Batum'a ulaşmamıştı.  BATUM

Hicrî Takvim Miladi Takvime Nasıl Çevrilir?

Örnek: Hicrî 1431 yılını Miladi Takvime Çevirme Aşamaları: I. Aşama : 1441 Hicrî yıl 33 sayısına bölünür. Çünkü 1 Hicri yıl yaklaşık 354 gündür. Hicrî takvim kamerî, yani aya dayalı düzenlenir. Güneşe dayalı düzenlenen Miladi Takvimde ise 1 miladi yıl yaklaşık 365 gündür. İki takvim arasında bir yıllık sürede 11 günlük fark görülür. Bu fark toplamda her 33 yılda 1 yıl olmuş olur. 1431/ 33 = 43,36...→ yaklaşık 43. Böylece 33 yılda 1 yıllık farktan 1431 yılda kaç yıl fark olduğu ortaya çıkar. II. Aşama :  Yukarıda çıkan sonuç, Hicri yıldan çıkarılır. 1431-43= 1388 Böylece Hicri Takvimin Miladi takvim ile arasındaki fark düzeltilmiş oldu. III. Aşama : Yukarıda çıkan sonuç yıl farkı alınmış hicri tarihtir. Son olarak bu sonuca iki takvim arasında 622 yıl farkı eklenir. Hicrî Takvim başlangıcı, İslam Dini Peygamberi Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye Hicreti olayıdır. Bu olay Miladi 622'de olmuştur. 622 rakamı   iki takvim arasındaki yıl farkı

Atatürk Dönemi Türkiye- Fransa Arasındaki Sorunlar Nelerdir?

* Osmanlı Borçları Özet için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanli-borclari-dis-borc-sorunu-ozet.html Ayrıntı bilgi için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanli-borclari-dis-borclar-sorunu.html * Yabancı Okullar Özet bilgi için BKZ. ↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/yabanci-okullar-sorunu-ozet.html Ayrıntı bilgi için BKZ.↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/osmanlidan-turkiyeye-yabanci-okullar.html * Hatay Sorunu * Bozkurt-Lotus Olayı Konu ayrıntısı için içeriğe BKZ↴ http://www.sessiztarih.net/2020/06/bozkurt-lotus-davasi-ve-onemi-nedir.html * Adana- Mersin Demiryolu'nun Millileştirilmesi