Osmanlı'da Menzilhane ve Menzil Teşkilatı Nedir?

    Osmanlı Devleti döneminde fermanların güvenli bir biçimde yerlerine ulaştırılmaları, haberleşmenin sağlıklı bir biçimde yapılması amacıyla yol güzergahları üzerinde oluşturulan bir tür haberleşme ve posta teşkilatına Menzil Teşkilatı denir. Sözlük anlamı olarak Menzil kavramı; konak yeri, konak, yol, mesafe gibi anlamlar barındırır. 

     Ulaşım ve haberleşme teşkilatının yol güzergahlarında konakladıkları yerlere de Menzil (Menzilhane) denir. Menziller, sadece haberleşme amacıyla kullanılmadı. Ordunun sefere çıktığında ihtiyacı olacak iaşenin (yiyecek-icecek) ve teçhizatın sağlandığı yerler olarak kullanıldı. Özel haberleşmelerde ve kısmen de mal taşımacılığında kullanıldı.


Ulukışla Menzilhanesi
  Daha önceleri haberleşme işleri ''Ulak Hükmü'' yolu ile sürdürülürdü. Haberleşme ve ulaşım işleri, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Lütfi Paşa'nın girişimleriyle oluşturulan Menzil Teşkilatı'na devredildi. Menzilhanelerde bulunan atlar aracılığıyla ile haberleşme,  menzilkeş adı verilen ve menziller çevresindeki köy ve kasabalarda yaşayan bir hizmetliler gurubu tarafından sağlanırdı.


   Osmanlı Devletinde, ilk defa 1834'te Üsküdar İzmit arasına Posta Teşkilatı kurulması ile önemini kaybetmeye başlayan Menzil Teşkilatı, 1839'da kurulan Posta Teşkilatı'nın daha örgütlü bir hale gelmesi ile tarihe karıştı.

Derleyen: Ali ÇİMEN 

Kaynakça:

Ferit DEVELLİOĞLUOsmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi yayınları, Ankara, 2005, s. 617.

Yusuf HALAÇOĞLU, ''Osmanlı İmparatorluğu'nda Menzil Teşkilatı Hakkında Bazı Mülâhazalar'', Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 1981, s. 122-132.

Yukarıdaki makaleye Genel Ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/112819


Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Atatürk ve Dayısının Çiftliğindeki Günleri

Yurt Açan-Yurt Tutan-Yurt Kurtaran Savaşları Nedir?

İstanbul'da Doğan ve Ölen İlk Osmanlı Padişahı Kimdir?