Osmanlı Devleti İlk Dış Borcu Ne Zaman Kimden Aldı?

     Osmanlı Devleti tarihinde ilk kez dış borcu 1854'te, padişah Abdülmecid döneminde, Kırım Savaşı sırasında İngiltere'den aldı. 24 Ağustos 1854'te, Londra ve Paris’teki Palmer ve Goldschmid isimli iki banka grubu Osmanlı Devleti'ne  3 milyon sterlin borç (istikraz) verdi. 

   Borcu veren grup, paranın 700 bin sterlinine banka masrafları ve ilk taksit olarak el koydu. Kalan miktarın tamamına yakını Kırım Savaşı ile ilgili harcamalara ayrıldı. Elde kalmayınca biraz daha uygun şartlarda bir yıl sonra bu sefer 5 milyon sterlin istikraz temin edildi. Borçlar alınmaya devam ettikçe İngiliz ve Fransızlar Osmanlı maliyesini izlemek ve denetlemek istediler.  Borç almak alışkanlık haline geldi. 1858 ve 1860'da da borç alındı. Fakat borç verecek emperyal yapı, bu sefer Osmanlı'nın boğazını sıkmaya başladı. Ağır şartlar altında Osmanlı maliyesini ele geçirecek şartlarda borç vermek istediler. 

   Abdülmecid döneminde toplam 16 buçuk milyon Osmanlı lirası civarında borç alındı. Alışkanlık, Abdülaziz zamanında yüksek bir noktaya geldi. Bu dönemde dışarıdan tam 97 milyon 708 bin Osmanlı lirası borç alınmıştı. Emisyon kaybı nedeniyle alınan paranın ancak yarısı devlet kasası hesabına geçiyordu. Borçlar ödenemeyince Duyun-ı Umumiye dönemi başladı.

Derleyen: Ali ÇİMEN

Kaynakça:

→Erhan AFYONCU, 10 Soruda Osmanlı Borçları, Popüler Tarih Dergisi, Haziran 2001, s.16-21.