''Ayşe tatile çıksın'' parolası Kıbrıs Barış Harekatının parolasıdır. Dönemin Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Turan Güneş'in kızının adı Ayşe Güneştir. Dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Bülent Ecevit ile Turan Güneş, bu parola ile haberleşmeyi kararlaştırmışlardı.
20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış harekatı başladı. Başarılı geçen ilk üç günün sonunda Birleşmiş Milletlerin de baskısı ile ateşkes ilan edildi. Bu süreçte çatışmalar devam etti. Türk birlikleri ve Kıbrıslı Mücahitler ilerlemeye devam etti. 25 Temmuz'da Birleşmiş Milletler I. Cenevre Konferansı'nı topladı. İki taraflı 2 otonom ülke yapısında anlaşmaya karar verildi. II. Cenevre Konferansı ise 8 Ağustos 1974'te başladı. Rumlar, anlaşmaya yanaşmıyor; zaman kazanmaya çalışıyordu. Türk tarafı ise Rumlara daha fazla zaman kazandırmak niyetinde değildi.
Türkiye'yi Cenevre'de temsil eden Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Cenevre öncesi Ecevit ile toplantı yapmıştı. Turan Güneş anılarında parola anısını şöyle anlatmıştı:
''II. Cenevre Konferansı'na gitmeden önce, Başbakan Ecevit'le ikimiz konuşuyor ve hazırlıkları son bir kez gözden geçiriyorduk. Bu arada konferansın yarıda kalması olasılığı üzerinde de konuştuk. O zaman da aramızda bir parola tespitine de karar verdik. Tam o sırada Orhan Birgit beni aradı. Kendisine Cenevre Görüşmeleri'nin uzun sürebileceğini, o nedenle çocuklarımın beni beklemeden tatile çıkmalarını istediğimi söyledim. Bu arada Birgit'ten kendilerine yardımcı olmasını, Marmaris Tatil köyünde yer ayırtıvermesini rica ettim. Ahizeyi kapattıktan sonra Başbakan bana döndü ve dedi ki;
-Ben parolayı buldum!
-Nedir?
-Ayşe tatile çıksın. Eğer işler kopma noktasına gelirse, burada işler uzayacak, Ayşe tatile çıksın de,ben anlarım.
Böylece parolayı da karara bağlamıştık.''
II. Cenevre Görüşmeleri sırasında, 11 Ağustos sabahı Bülent Ecevit, Cenevre'deki Türk delegasyonunda bulunan Haluk Ulman'a şunları iletmişti:
''Turan Bey'e söyleyin, Ayşe tatile çıkmak istedi, hazırlıkları tamam...Eğer işi uzayacaksa gitmesini söyleyeceğim.''
Sadece Ecevit ve Turan Güneş arasındaki bu parola, II. harekatın başlangıç şifresi olmaya namzetti. İşlerin çıkmaza gideceği belli olduğundan Turan Bey'e bu haber gönderildi. Turan Güneş, anılarında parolayı neden söyleme gereği duyduğunu şöyle anlatmıştı:
''...James Callaghan (Ceyms Kalagın-dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı) her defasında yeni bir oylama teklifi ile geliyordu. Bu kez de Türkiye, Yunanistan ve İngiltere'nin görüşmelerden çekilmelerini istiyor; iki cemaat liderini baş başa bırakmamızı söylüyor ve şöyle devam ediyordu:
-Kıbrıs anayasasını yaptığımızda ada bir İngiliz kolonisiydi. Biz Klerides ve Denktaş'ı baş başa bırakalım, 2 ayda bir çalışmaları kontrol edelim.
Konferansı uzatmak için Callaghan'ın söylediği bu sözlere sert tepki gösterdim ve dedim ki; -Bu adamlar 6 yıldır görüşüyorlar, hiç bir sonuç alamadılar. 2 ayda mı alacaklar?
Ayakllarım suya ermişti. Uzun uzun düşündüm. Ayşe'yi tatile çıkarmalı mıydı? Çıkarmamalı mıydı? Ankara'yı aradım. Deniz Baykal çıktı. Kendisine işlerin iyi gitmediğini, durumu başbakana bildirmesini ve başbakanın beni aramasını bildirdim... Aradan yarım saat geçmişti ki başbakan beni aradı. Sesi kararlıydı. Görüşmelerdeki son durumun ne olduğunu sorunca cevap verdim:
-Burada işler biraz uzayacak. Ayşe tatile çıkabilir.
Başbakan anlamıştı. Zaten her şey hazırdı.''
Paroladan sonra 14 Ağustos 1974'te, saat 04.30'da Kıbrıs Harekatı'nın ikinci kısmı başlamış oldu...
NOT: Turan Güneş'in kızı Ayşe Güneş Ayata, ODTÜ sosyoloji bölümünden mezun olduktan sonra öğretim üyeliği görevlerinde bulundu. ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşe Güneş Ayata, II. Kıbrıs harekatının ''şifre ismi'' oldu.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→M. Tanzer ÜNAL, ''Turan Güneş'in Ağzından ''Ayşe Tatile Çıksın''ın Hikayesi'', Kocaeli Gazetesi, 20 Temmuz 2019.
Yukarıdaki köşe yazısına genel ağdan ulaşmak için BKZ.↴
https://www.kocaeligazetesi.com.tr/makale/2915209/mtanzer-unal/turan-gunesin-agzindan-ayse-tatile-ciksinin-hikayesi
→Elif Doğan ŞENTÜRK, ''Bir Bağımsızlık Parolası: Ayşe Tatile Çıksın.'', Yurt Gazetesi, 30 Eylül 2018.
Yukarıdaki köşe yazısına genel ağdan ulaşmak için BKZ.↴
https://www.yurtgazetesi.com.tr/bir-bagimsizlik-parolasi-ayse-tatile-ciksin-makale,15678.html
20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış harekatı başladı. Başarılı geçen ilk üç günün sonunda Birleşmiş Milletlerin de baskısı ile ateşkes ilan edildi. Bu süreçte çatışmalar devam etti. Türk birlikleri ve Kıbrıslı Mücahitler ilerlemeye devam etti. 25 Temmuz'da Birleşmiş Milletler I. Cenevre Konferansı'nı topladı. İki taraflı 2 otonom ülke yapısında anlaşmaya karar verildi. II. Cenevre Konferansı ise 8 Ağustos 1974'te başladı. Rumlar, anlaşmaya yanaşmıyor; zaman kazanmaya çalışıyordu. Türk tarafı ise Rumlara daha fazla zaman kazandırmak niyetinde değildi.
 |
| Kıbrıs Çıkarmasında Türk Paraşütçü Komandoları |
''II. Cenevre Konferansı'na gitmeden önce, Başbakan Ecevit'le ikimiz konuşuyor ve hazırlıkları son bir kez gözden geçiriyorduk. Bu arada konferansın yarıda kalması olasılığı üzerinde de konuştuk. O zaman da aramızda bir parola tespitine de karar verdik. Tam o sırada Orhan Birgit beni aradı. Kendisine Cenevre Görüşmeleri'nin uzun sürebileceğini, o nedenle çocuklarımın beni beklemeden tatile çıkmalarını istediğimi söyledim. Bu arada Birgit'ten kendilerine yardımcı olmasını, Marmaris Tatil köyünde yer ayırtıvermesini rica ettim. Ahizeyi kapattıktan sonra Başbakan bana döndü ve dedi ki;
-Ben parolayı buldum!
-Nedir?
-Ayşe tatile çıksın. Eğer işler kopma noktasına gelirse, burada işler uzayacak, Ayşe tatile çıksın de,ben anlarım.
Böylece parolayı da karara bağlamıştık.''
II. Cenevre Görüşmeleri sırasında, 11 Ağustos sabahı Bülent Ecevit, Cenevre'deki Türk delegasyonunda bulunan Haluk Ulman'a şunları iletmişti:
''Turan Bey'e söyleyin, Ayşe tatile çıkmak istedi, hazırlıkları tamam...Eğer işi uzayacaksa gitmesini söyleyeceğim.''
Sadece Ecevit ve Turan Güneş arasındaki bu parola, II. harekatın başlangıç şifresi olmaya namzetti. İşlerin çıkmaza gideceği belli olduğundan Turan Bey'e bu haber gönderildi. Turan Güneş, anılarında parolayı neden söyleme gereği duyduğunu şöyle anlatmıştı:
''...James Callaghan (Ceyms Kalagın-dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı) her defasında yeni bir oylama teklifi ile geliyordu. Bu kez de Türkiye, Yunanistan ve İngiltere'nin görüşmelerden çekilmelerini istiyor; iki cemaat liderini baş başa bırakmamızı söylüyor ve şöyle devam ediyordu:
-Kıbrıs anayasasını yaptığımızda ada bir İngiliz kolonisiydi. Biz Klerides ve Denktaş'ı baş başa bırakalım, 2 ayda bir çalışmaları kontrol edelim.
Konferansı uzatmak için Callaghan'ın söylediği bu sözlere sert tepki gösterdim ve dedim ki; -Bu adamlar 6 yıldır görüşüyorlar, hiç bir sonuç alamadılar. 2 ayda mı alacaklar?
Ayakllarım suya ermişti. Uzun uzun düşündüm. Ayşe'yi tatile çıkarmalı mıydı? Çıkarmamalı mıydı? Ankara'yı aradım. Deniz Baykal çıktı. Kendisine işlerin iyi gitmediğini, durumu başbakana bildirmesini ve başbakanın beni aramasını bildirdim... Aradan yarım saat geçmişti ki başbakan beni aradı. Sesi kararlıydı. Görüşmelerdeki son durumun ne olduğunu sorunca cevap verdim:
-Burada işler biraz uzayacak. Ayşe tatile çıkabilir.
Başbakan anlamıştı. Zaten her şey hazırdı.''
Paroladan sonra 14 Ağustos 1974'te, saat 04.30'da Kıbrıs Harekatı'nın ikinci kısmı başlamış oldu...
NOT: Turan Güneş'in kızı Ayşe Güneş Ayata, ODTÜ sosyoloji bölümünden mezun olduktan sonra öğretim üyeliği görevlerinde bulundu. ODTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşe Güneş Ayata, II. Kıbrıs harekatının ''şifre ismi'' oldu.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→M. Tanzer ÜNAL, ''Turan Güneş'in Ağzından ''Ayşe Tatile Çıksın''ın Hikayesi'', Kocaeli Gazetesi, 20 Temmuz 2019.
Yukarıdaki köşe yazısına genel ağdan ulaşmak için BKZ.↴
https://www.kocaeligazetesi.com.tr/makale/2915209/mtanzer-unal/turan-gunesin-agzindan-ayse-tatile-ciksinin-hikayesi
→Elif Doğan ŞENTÜRK, ''Bir Bağımsızlık Parolası: Ayşe Tatile Çıksın.'', Yurt Gazetesi, 30 Eylül 2018.
Yukarıdaki köşe yazısına genel ağdan ulaşmak için BKZ.↴
https://www.yurtgazetesi.com.tr/bir-bagimsizlik-parolasi-ayse-tatile-ciksin-makale,15678.html
Yorumlar
Yorum Gönder