Azınlıkların Anadolu'dan göç ettikten sonra sahiplerinin yanlarında götüremedikleri taşınmaz malları ifade eden terime Emvâl-i Metrûke denir. Sözlük anlamı; sahibi tarafından bırakılmış, terk edilmiş mallar demektir.
I. Dünya Savaşı yıllarında, sorun çıkaran Ermeniler, 27 Mayıs 1915'de, İttihat ve Terakki Partisi tarafından çıkarılan Sevk ve İdare Kanunu (Tehcir-Göç Yasası) çerçevesinde, başka bölgelere sürüldü. Burada kalan taşınmazları ise Emval-i Metruke kabul edildi.
Lozan Barış Anlaşması sırasında, 30 Ocak 1923'te Türkiye ve Yunanistan arasında; Türk- Rum Nüfus Mübâdelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol Anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Türkler ve Rumlar karşılıklı nüfus değişimi yapacaktı. Yaşadıkları yerlerde kalan malları emval-i metruke olarak kabul edildi.
Prokole göre; mübadiller, yanlarında götürebilecekleri her şeyi alabileceklerdi. Yanlarında götürülemeyecek olan eşyaları ise gümrük vergisi ödemeden yeni ülkelerine gönderebileceklerdi. Gönderilemeyen taşınmaz malların değeri Muhtelif Mübadele Komisyonu (Karma Komisyon) tarafından kayıt altına alınacaktı. Bu kayıta dair belge de mübadile verilecekti. Mübadil, yeni ülkesine vardığında bu belgeler ile yeni ülkesinin hükümetine başvurup mallarının tazminini isteyecekti. Bu tazminat işlemi ise o ülkede kalan mallarla (Emvâl-i Metrûke ile) yapılacaktı. Bu iş, pratiğe döküldüğünde problemler yaşandı. Karma Komisyondaki Türk ve Yunan üyeler, likidite edilecek mallar üzerinde gerekli bilgiyi toplamadan işe koyuldu.
Mübadillere göç ettikleri yerde bıraktıkları taşınmazların değeri kadar arazi ya da mülk tahsis edilmesi sağlandı. Türkiye'de Rumlardan kalan emvali metruke taşınmazları, çıkarılan kanun ve talimatnameler ile Yunanistan'dan gelen göçmen Türk ailelerine dağıtıldı.
Prokole göre; mübadiller, yanlarında götürebilecekleri her şeyi alabileceklerdi. Yanlarında götürülemeyecek olan eşyaları ise gümrük vergisi ödemeden yeni ülkelerine gönderebileceklerdi. Gönderilemeyen taşınmaz malların değeri Muhtelif Mübadele Komisyonu (Karma Komisyon) tarafından kayıt altına alınacaktı. Bu kayıta dair belge de mübadile verilecekti. Mübadil, yeni ülkesine vardığında bu belgeler ile yeni ülkesinin hükümetine başvurup mallarının tazminini isteyecekti. Bu tazminat işlemi ise o ülkede kalan mallarla (Emvâl-i Metrûke ile) yapılacaktı. Bu iş, pratiğe döküldüğünde problemler yaşandı. Karma Komisyondaki Türk ve Yunan üyeler, likidite edilecek mallar üzerinde gerekli bilgiyi toplamadan işe koyuldu.
Mübadillere göç ettikleri yerde bıraktıkları taşınmazların değeri kadar arazi ya da mülk tahsis edilmesi sağlandı. Türkiye'de Rumlardan kalan emvali metruke taşınmazları, çıkarılan kanun ve talimatnameler ile Yunanistan'dan gelen göçmen Türk ailelerine dağıtıldı.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Ferit DEVELLİOĞLU, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi yayınları, Ankara, 2005, s. 220.
→ Bestami S. BİLGİÇ, ''Atatürk Döneminde Türkiye Yunanistan İlişkileri, 1923-1938'', Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXXI, Sayı:91, Bahar 2015, s.1-27.
Yukarıdaki makaleye genel ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.↴
https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Bestami-S.-B%c4%b0LG%c4%b0%c3%87-Atat%c3%bcrk-D%c3%b6neminde-T%c3%bcrkiye-Yunanistan-%c4%b0li%c5%9fkileri-1923-1938.pdf
Yorumlar
Yorum Gönder