Olasılığı göz önünde bulundurulan II. Dünya Savaşı ve Alman tehlikesine karşı Türkiye'nin Doğu Trakya sınırlarını korumak amacıyla; Edirne-Kırklareli ve Çatalca'da *koruganlarla ve askeri tünellerle oluşturduğu savunma hattına Çakmak Hattı denir.
Milli Savunma Bakanlığı'nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararınca bu hat; Cumhuriyet döneminin başından 1944'te yaş haddinden emekli olasıya kadar Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanlığı yapmış Fevzi Çakmak Paşa'nın soyadı ile anılmıştır. Trakya sınırına yapılan Çakmak Hattı savunma tesisleri için Bakanlar Kurulu tarafından 7.301.742 lira tahsis edilmiştir.
İğneada'dan başlayan hat, Mahya Dağı- Demirköy- Kırklareli- Edirne ve Meriç'e doğru uzanmaktadır. Çakmak Hattı ile Bulgaristan yönünden Meriç Nehri ve Edirne istikametinden İstanbul önlerine doğru gelecek bir askeri tehdide karşı savunma çekilmişti. Fakat II. Dünya Savaşı'na hızlı giren Almanya, Yıldırım Harekatı çerçevesinde tozu dumana katarak Ege Denizi'ne kadar olan bölgeye ulaşmıştı. Hitlerin saldırmazlık garantisini vermesine rağmen Balkanlar üzerinden gelecek olası bir Alman saldırısına karşı hat, Çatalca'ya kadar çekilmişti. Yeni savunma koruganları ve askeri tüneller düzenlenmişti.
İğneada'dan başlayan hat, Mahya Dağı- Demirköy- Kırklareli- Edirne ve Meriç'e doğru uzanmaktadır. Çakmak Hattı ile Bulgaristan yönünden Meriç Nehri ve Edirne istikametinden İstanbul önlerine doğru gelecek bir askeri tehdide karşı savunma çekilmişti. Fakat II. Dünya Savaşı'na hızlı giren Almanya, Yıldırım Harekatı çerçevesinde tozu dumana katarak Ege Denizi'ne kadar olan bölgeye ulaşmıştı. Hitlerin saldırmazlık garantisini vermesine rağmen Balkanlar üzerinden gelecek olası bir Alman saldırısına karşı hat, Çatalca'ya kadar çekilmişti. Yeni savunma koruganları ve askeri tüneller düzenlenmişti.
Çakmak Hattı Fransa'nın Alman tehlikesine karşı oluşturduğu Maginot (Mecinıt) Hattı örnek alınarak yapıldı. Hattın inşaatında yaklaşık 350 bin ton çimento kullanıldığı belirtilmektedir. Türkiye'nin o dönemlerdeki toplam 1 yıllık çimento üretiminin burada kullanıldığı tahmin edilmektedir. Çelik ve çimento sıkıntısı yaşandığı da kaydedilmiştir.
NOT: Konu ile ilgili yapılmış ayrıntılı bir çalışmaya rastlanılmadı. Hattın kaç tarihinde ne zaman yapıldığı, projesinin içeriği ya da hattın Balkan Savaşları dönemine kadar bir geçmişi olup olmadığı tam olarak belli değildir. Fakat Fransa Maginot Hattı'nı turizme açmışken, Türkiye'nin Çakmak Hattı koruganları ve tünellerini turizme kazandırması olumlu sonuçlar doğurabilir.
*Korugan: Savunma yapan askerlerin siper alması, silahla düşmana karşılık vermesi için ateş etmeye imkan verecek biçimde hazırlanmış delik ve mazgalları bulunan kapalı yer.
Hazırlayan: Ali ÇİMEN
 |
| Çakmak Hattı Koruganı-Çatalca |
Kaynakça:
→Yrd. Doç. Dr. V. Türkan DOĞRUÖZ- Esra ÇAVDAR, Trakya Yeşilyurt Gazetesi'ne Göre 1944 Yılında II. Dünya Savaşı ve Kırklareli'', Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Ağustos 2016, s. 36-69.
→Hüsnü ÖZLÜ, ''ARŞİV BELGELERİNE GÖRE, İKİNCİ DÜNYA
SAVAŞI’NDA İZMİR VE TRAKYA’NIN SAVUNMASINA
YÖNELİK TÜRK- İNGİLİZ HEYETLERİNİN
GÖRÜŞMELERİ VE ALINAN ÖNLEMLER'', Çağdaş Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi ÇTTAD, Cilt: XII, Sayı:24, (2012/Bahar), s.s.233-253.
→İstanbul Valiliği, 03,02,2020 tarihli internet sayfası için BKZ.↴
→ Konu ile ilgili fotoğraflar için Ayrıca BKN.↴
Yorumlar
Yorum Gönder