Askeri Nigehban Cemiyeti, Milli Mücadele Dönemi'nde İstanbul'da, Kurtuluş Savaşı'na karşı olduklarını bildiren bir grup eski, ordudan atılmış ya da emekli olmuş asker tarafından kurulan ulusal varlığa zararlı cemiyetlerden biridir. Bu cemiyeti, Nutuk'ta Atatürk ''bozguncular'' olarak nitelemiştir.
Askerî ''Nigâh-bân'' Cemiyeti'nin sözlük anlamı; ''Askeri Gözcü Derneği'' demektir. Bir grup eski subay, 25 Eylül 1919'da sadrazama bir dilekçe ile başvurarak padişaha bağlılıklarını bildirdiler. Bu telgrafta; sözde Milli Mücadele adı altında Anadolu'da bulunanların bir cinayet şebekesi olduğu, bunlara bağlı olunamayacağı gibi iddialarını bildirip; padişaha bağlı olduklarını sözde üç bin civarında subay adına belirttiler.
Bu derneğin varlığı ve faaliyetleri bir çok ordu mensubunun sinirlerini geriyordu. Çok geçmeden bu bozguncu derneğin kapatılması için Mustafa Kemal tarafından girişimlerde bulunuldu. Atatürk'ün bu konu hakkında Nutuk'taki görüşleri kısaca şöyleydi:
''... İstanbul'da Askeri Nigehban Cemiyeti diye bir bozguncu grubu türemişti... Bu grubun başında bulunanlar, Kiraz Hamdi Paşa, hırsızlıktan dolayı ordudan kovulmuş Kurmay Albay Refik Bey, eski Halaskar grubundan Binbaşı Kemal Bey, eski Bandırma Sevkiyat Başkanı Topçu Binbaşılarından Hakkı Efendi ve daha bu dernekle ilişkisini kesip kesmediği bilinmeyen ve ordudan atılmış bulunan Kurmay Binbaşı Nevres Bey gibi çeşitli yolsuzlukları yüzünden ordudan atılmış yahut da emekli edilmiş bulunan kimselerle, ahlaksızlıkları ile tanınmış az sayıdaki kimselerden ibaretti...''Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
→Kemal ATATÜRK, NUTUK(1919-1927), Atatürk Araştırma Merkezi-(Bugünkü Dille Yayına Hazırlayan Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ, s.162.
→Ferit DEVELLİOĞLU, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi yayınları, Ankara, 2005, s. 833.
Yorumlar
Yorum Gönder