Osmanlı'da Arpalık Maaşı Nedir?

   Osmanlı Devleti döneminde; devlet memurlarından özellikle Seyfiye (askeri sınıf) sınıfının ve ulema sınıfının ileri gelenlerine maaşları yanında verilen ek ödeneğe (munzam tahsisat) ve bu kimselerin azledilme ya da emekli edilmelerine göre bağlanan maaş gelirlerine Arpalık denir.  Vezirler, kazaskerler, şeyhülislamlar, yeniçeri ağaları, yeniçerilerin bölük ağaları gibi yüksek düzeydeki devlet kademelerinde bulunanlar bundan faydalanmıştır.

    Osmanlılarda arpalığın miktarı dönem dönem değişikliğe uğramıştır. XVIII. yüzyılda en küçük arpalık sahibi ayda 130 akçe, en büyüğü ise 2500 akçe alırdı. Kaynaklar, 70 bin akçelik arpalık zeametlerin ise şeyhülislama, kazaskere, yüksek ulemaya verildiğini belirtir. Kanuni döneminde Hoca Sadettin Efendi kendisine 50 bin akçelik arpalığın tahsis edildiğini belirtmiştir. Ortalama olarak üst düzey bürokratlara verilen arpalık miktarı 100 bin akçe, ilmiye sınıfına verilen 70 bin akçe, Yeniçeri ağası için ise 20 bin akçe civarıdır. Bunun hazineden ödenmesi de aynı miktarda yapılmıştır.

   Birçok usulsüzlüğe sebep olabilen bu yapıdan Tanzimat döneminden itibaren vazgeçilmiştir.


Derleyen: Ali ÇİMEN


Kaynakça:

→TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:3, İstanbul 1991, s.392-393.

→Nursel MANAV, ''MAZULİYET SANDIĞI’NIN KURULUŞU VE KURULUŞUNA YOL AÇAN SEBEPLER'', Türkiyat Mecmuası, Cilt:27, Sayı:1, 2017, s. 215-224.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Mustafa Kemal Atatürkün Okuduğu Okullar LGS Özet

Resim
Mahalle Mektebi ⇒ Annesi Zübeyde Hanımın isteği üzerine başladığı ilk okul olan bu mektep, dini eğitimin ön planda olduğu geleneksel eğitim veren bir okuldu. Kısa bir süre sonra küçük Mustafa  bu okuldan ayrıldı. Burayı yarıda bıraktı, bitirmedi. ŞEMSİ EFENDİ MEKTEBİ  ⇒  Mahalle Mektebi'ni bitirmeden ayrılmasından sonra babasının isteğiyle bu ilkokulda okumaya başladı. Batı tarzında eğitim veren modern bir ilkokuldu. Mustafa Kemal Şemsi Efendi İlkokulu'nu bitirmiştir. NOT  ⇒ Osmanlı'da farklı tarzda eğitim veren okulların varlığı eğitim-öğretim birliğinin olmadığının göstergesidir. Selanik Mülkiye Rüştiyesi    ⇒ Küçük Mustafa'nın yine istemeden gittiği bir okuldur. Askeri olmayan ortaokul olan Mülkiye Rüştiyesini de Mahalle Mektebi gibi kısa bir süre içerisinde yarıda bıraktı. SELANİK ASKERİ RÜŞTİYESİ   ⇒ (1893)Annesi asker olmasını istemediğinden, ondan habersiz bir biçimde askeri ortaokul sınavlarında başarılı olup askeri ortaokula...
Devamı

Atatürk ve Dayısının Çiftliğindeki Günleri

Resim
Mustafa Kemal'in Çiftlik Hayatı Mustafa Kemal, Selanik Şemsi Efendi İlkokulu'nda okulun altıncı sınıfında, yani orta kısmının ikinci bölümünü de bitirdiği dönemde babası Ali Rıza Efendi'yi kaybetmenin (28 Kasım 1893) acısını yaşadı. Şok yaşayan aile Zübeyde Hanım'ın isteği üzerine bir müddet Selanik yakınlarındaki Langaza'ya gitti. Orada küçük Mustafa'nın dayısı Hüseyin Ağa, çiftlikte çalışıyordu. Zübeyde Hanım maddi zorluklar yüzünden bu tercihi yapmıştı. Çiftlikte dayısı Hüseyin Ağa ile birlikte çiftlik işlerine yardım etti. Doğayla iç içe oldu. El becerilerini geliştirdi. Bakla tarlsında bekçilik yaptı. Bu çiftlikte bir dönem kalan Mustafa Kemal öğrenim hayatına da ara vermek zorunda kalmıştı. Mustafa'yı buradaki Rum Kilise Okulu'na yollamayı düşünmüşlerse de kendisi buna karşı çıkmıştı. Çiftliğin Arnavut yazıcısı Kamil Efendi'nin ve komşuları Hatice Hanım'ın verdiği derslerden de memnun kalmamıştı. Eğitim imkanından yoksun kalan bu ...
Devamı

Yurt Açan-Yurt Tutan-Yurt Kurtaran Savaşları Nedir?

Resim
Tarihte; Malazgirt Savaşı "Yurt Açan Savaş", Miryokefalon Savaşı "Yurt Tutan Savaş", Büyük Taarruz "Yurt Kurtaran Savaş", Dandanakan Savaşı "Devlet Kuran Savaş" olarak nitelendirilir.    26 Ağustos 1071'de Büyük Selçuklu Devleti ile Anadolu'ya egemen olan Bizans İmparatorluğu arasında Malazgirt Meydan Savaşı yapıldı. BSD Sultanı Alparslan'ın orduları Romen Diyojen'in Bizans Ordusunu hezimete uğrattı. Bu savaştan sonra Türkler Anadolu'yu yurt edinmeye başladı. " Anadolu'nun kapıları Türklere açıldı."    11 Eylül 1176'da Anadolu Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında Denizli-Isparta arasındaki bölgede Miryokefalon  ( Myriokephalon)  Savaşı yapıldı. Bizans İmparatorluğu'nun bu savaştaki amacı Türkleri Anadolu'dan çıkarmaktı. ASD Sultanı II. Kılıç Arslan'ın orduları Bizans ordularını bozguna uğrattı. Böylece Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kesinleşti. Türklerin Anadolu'dan atılamay...
Devamı