Türkiye 1960'lı yılların başında başta Almanya olmak üzere vatandaşlarını Avrupa ülkelerine işçi olarak göndermeye başladı. Anadolu'da bir çok kişi yurdunu bırakarak refah düzeyini yükseltmek amacıyla gurbete çıktı. Zor şartlarda çalışıp para biriktiren gurbetçi Türk işçileri, Anadolu'da yaşayan ailelerine geçimleri için para göndermeye başladı. Zamanla bu rakam artmaya başladı. Yurt dışındaki Türk işçilerinin Türkiye'ye gönderdiği bu dövizlere literatürde İşçi Dövizleri denir. Çünkü işçilerin yurda soktuğu döviz, öyle bir hal almıştı ki içeri giren bu dövizler, Türkiye'nin ihracat gelirlerini yakalar duruma gelmişti. Ekonomi terimi gibi kullanılmasına şaşırmamalıydı.
İşçi dövizleri, Avrupa'ya göçün başlangıcından beri Türkiye açısından önemli bir kaynak, girdi olmaya başladı. Başlangıç; en çok gurbetçinin çalıştığı Almanya'dan Türkiye'ye 1964'te, 8 milyon kadar döviz akışı ile gerçekleşti. 1969 yılında Türkiye'ye 141 milyon dolar işçi dövizi girdi. Bu rakam 1971'de 471 milyon dolara yükseldi. Öyle ki bu rakam Türkiye'nin dış ticaret açığının kapatılmasında etkili oldu. 1973'te miktar 1 milyar doları geçti. Dalgalanmalar ile bir süre yıldan yıla bu biçimde seyretti.
1973'te işçi dövizlerinin ithalata oranı (ithalatı karşılama oranı) % 57 oldu. Böylece zirveye ulaştı. İşçi dövizlerinin aynı yıl ihracata oranı ise % 90 oldu. 1975'te, bu dövizler dış ticaret açığının %39'unu kapatabildi.
Türkiye işçi dövizlerinin yurda girişini artırmak amacıyla çaba gösterdi. Katlı döviz kuru gibi uygulamalara yöneldi. Yüksek faiz veren kurlu hesaplar, vergi muafiyetleri oluşturuldu.
Yurt dışına işçi olarak giden gurbetçi Türkiye vatandaşları, oradaki zorlu çalışma koşullarıyla bin bir emekle kazandığı dövizini Türkiye'de de değerlendirerek Türk ekonomisine katkıda bulundu. İşçi dövizleri yakın tarihte ekonomi uzmanlarının araştırdığı bir konu oldu.
Derleyen: Ali ÇİMEN
Kaynakça:
Aysel ATALAY, ALMANYA’DAKİ İŞÇİ TASARRUFLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ : KREDİ MEKTUPLU DÖVİZ TEVDİAT VE
SÜPER DÖVİZ HESAPLARI ÖRNEĞİNDE BİR MAKRO ANALİZ , Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
İşçi Dövizleri Genel Müdürlüğü ,Ankara, Eylül 2005, s.44-47. Adı geçen uzmanlık yeterlilik tezine genel ağ üzerinden ulaşmak için BKZ.
Yorumlar
Yorum Gönder