Hakkaniyet Çemberi Nedir?

   Toplum içinde adalet düzeninin tahsis edilmesi, barışın sağlanması, ülkenin birlik ve beraberlik içinde yaşaması, bireyin kendi yeteneklerini sergileyerek verdiği emeğin karşılığını alarak yaşayabilmesi adına bir düzen kurulmalıdır. Kurulması gereken bu adaletli düzen Osmanlı Devleti döneminde ''Hakkaniyet Çemberi'' (Adalet Çemberi) olarak adlandırılır. Hakkaniyet Çemberi, Osmanlı Devleti'nin adalet anlayışındaki felsefesini yansıtan kavramdır. 

   Kınalızade Ali Efendinin ''Ahlak-i Alâi'' adlı eserinde Hakkaniyet Çemberi'nin ne olduğu ortaya konur. Adalet çemberinin olmadığı yerde zulüm vardır. Ona göre; 

→Adaletin olmadığı yerde dünya düzeni sağlanamaz.

→Dünya bahçesi, devlet duvarlarıyla çevrilidir.

→Devletin düzenini sağlayan ise Şer'iattır (İslam Hukuku).

→Padişah olmadan Şer'iat korunamaz.

→Askeri biat etmeyen padişah (Mülk) adaleti sağlayamaz.

→Mal (servet) olmadan padişah asker toplayamaz.

→Malı toplayacak (üretecek) olan halktır.

→Halkın padişaha kulluğu, adalettir.

   Hakkaniyet Çemberi kısaca; tüm dünyadaki barışın adaletle olacağını, adalet için kanunlar yapılması gerektiğini, kanunların koruyusunun hükümdar olduğunu, devleti ve halkı bir arada tutacak güçlü bir ordunun varlığını, bu varlığın da devamının refah içinde yaşaması gereken halk olduğunu vurgular. Bu döngü, adalet düzeni olarak düşünülür.

Derleyen: Ali ÇİMEN