Milli Uyanış Ünitesi: Mondros Ateşkes Anlaşması

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI

Osmanlı ile İtilaf devletleri arasında, 30 Ekim 1918 yılında, Limni Adası Mondros Limanı’nda, Agamemnon savaş gemisinde imzalandı.

Osmanlı adına; ''Hamidiye Kahramanı'' Bahriye Nazırı (Donanma Bakanı) Rauf Bey (Rauf Orbay),

İtilaf devletleri Adına; Akdeniz Kuvvetleri komutanı Amiral Carlthorpe imzaladı.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI’NIN ÖNEMLİ MADDELERİ

MADDE: 1

Çanakkale ve İstanbul boğazları açılacak, buradaki istihkâmları İtilaf devletleri işgal edecek.

YORUM:

Anadolu ve Rumeli arasındaki bağlantı kesilerek İstanbul işgale açık hale geldi.

MADDE:5

Ülke güvenliği ve sınırları korumak için bir miktar asker kalacak bunun dışındaki Osmanlı ordusu terhis edilecek.

YORUM:

Osmanlı Devletini yapılacak işgaller öncesinde savunmasız bırakarak, işgalleri kolaylaştırmak.

MADDE:7 (ÖNEMLİ)

İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durumla karşılaşırlarsa istedikleri bir stratejik noktayı işgal edebilirler.

YORUM:

Bu madde ile Anadolu işgale açık hale geldi. Ayrıca yapılacak işgalleri hukuksal dayanağı bu maddedir.

MADDE:8

Osmanlı Devleti’nin demir yolları ve ticaret gemileri İtilaf Devletlerinin kullanımına açık olacak.

YORUM:

İtilaf devletlerinin Osmanlı’yı sömürmeye çatıştığının göstergesidir.

MADDE:10

Toros Tünelleri İtilaf devletleri tarafından işgale edilecek.

YORUM:

İtilaf devletleri ulaşımı denetim altına almak istemektedir.

MADDE:12

Telsiz, telefon ve telgraf sistemlerinin denetimi İtilaf devletlerine verilecek.

YORUM:

İşgaller sırasında haberleşmeyi engelleyerek halkın örgütlenmesini ve birlik olmasını engellemek.

MADDE:24 (Vilayet-i Sitte)

Doğuda ki altı ilde (Erzurum,Diyarbakır, Van,Elazığ,Sivas,Bitlis) karışıklık çıkarsa İtilaf devletleri tarafından işgal edilecek.

YORUM:

Bu madde ile doğuda bir Ermeni devleti kurulması amaçlanmıştır. (Ateşkesin İngilizce metninde doğuda 6 ermeni ili olarak geçmektedir.)

NOT: En tehlikeli maddeler 7. ve 24. maddelerdir. Osmanlı Devleti’ni işgale açık hale getirmiştir.

NOT: Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. Yani kayıtsız şartsız itilaf devletlerine teslim olmuştur.

DİKKAT

Mondros Ateşkes Antlaşması’na Mustafa Kemal ve Türk halkı, sert tepki gösterdi. Ateşkes sonrası İstanbul'a gelen Mustafa Kemal Paşa, silah arkadaşlarıyla gizli toplantılar yaparak çeşitli kurtuluş çareleri aradı. Nihayetinde Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başlattı.

Türk halkı işgallere karşı protesto mitingleri yaptı. Protesto telgrafları çekti. İşgalin haksız olduğunu kamuoyuna duyurmak için gazete ve dergiler çıkardı. Müdafa-i hukuk dernekleri ve silahlı, bölgesel direniş örgütleri olan Kuvay-i Milliye'yi kurdu.

İstanbul Hükümeti ise işgallere karşı sessiz kalarak teslimiyetçi bir tutum sergilemiştir. İşgallere karşı herhangi bir direniş gösterilmemesini istemiştir.

*Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan hemen sonra İtilaf devletleri işgallere başladılar.

İNGİLTERE; Kuzey Irak(Musul), Maraş, Antep, Urfa, işgal etti.

FRANSA; Adana ve çevresini işgal etti.

YUNAN;  İzmir ve çevresini işgal etti

İTALYA; Konya ve Antalya civarını işgal etti.

ERMENİ; Kars, Ardahan civarını işgal etti.

GÜRCİSTAN; Batum ve çevresini işgal etti

NOT: İngiltere daha sonradan yaptığı antlaşma ile Antep, Urfa ve Maraş’ı Fransızlara bıraktı.

NOT: ilk işgal 3 Kasım 1918 de İngilizler tarafından MUSUL da gerçekleşti.

YAZAR: Doğan KILIÇ 

                 Sosyal Bilgiler Öğretmeni

Düzenleme: Ali ÇİMEN