Milli Uyanış Ünitesi Cemiyetler

CEMİYETLER

Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra başlayan işgallere, İstanbul Hükümeti sessiz kalınca halk bir çok yerde cemiyetler kurdu. Bunun yanında azınlıklar ile bazı Osmanlı vatandaşları da İşgallerin başlaması için harekete geçtiler. Bu cemiyetler Yararlı ve Zararlı diye iki gruba ayrılmıştır.

YARARLI CEMİYETLER  

                                                       *İzmir Müdafa-i Hukuk C.
                                                       *Reddi İlhak C.
                                                       *Trakya Paşaeli Müdafa-i Hukuk C.
                                                       *Vilayeti Şarkiye (Doğu Anadolu ) Müdafa-i Hukuk C.
                                                       *Trabzon Müdafa-i Hukuk C.
                                                       *Milli Kongre Cemiyeti
                                                       *Kilikyalılar Cemiyeti
                                                       *Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan C.

ZARARLI CEMİYETLER

AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

Rumların Kurduğu

*Mavri Mira C.

     

    *Etnik-i Eterya C.

  

 *Pontus Rum C.

Ermenilerin Kurduğu

*Hınçak veTaşnak C.

Musevilerin Kurduğu

*Macabi ve Alyans-İsrailit C.

TÜRKLER TARAFINDAN KURULAN ZARARLI CEMİYETLER

                                                                  *Sulh ve Selameti C.
                                                                  

                                                                  *Teali İslam C.

                                                                  
                                                                  *Kürt Teali C.

                                                                  

*Hürriyet ve İtilaf C.

                                                                  

*İngiliz Muhipler C.

*Wilson İlkeleri C.

YARARLI CEMİYETLER

Milli Kongre Cemiyeti: İşgallerin haksız olduğunu basın-yayın yoluyla dünyaya duyurmaya çalışıyor.

NOT: Diğer cemiyetler bölgesel hareket ederken Milli Kongre Cemiyeti Ulusal özelliktedir.

Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresinde Ermeni ve Fransızların olumsuz faaliyetlerini engellemek için kuruldu.

NOT: Silahlı direniş ilk bu cemiyet tarafından Hatay Dörtyol’da başlatıldı

Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: Doğu Anadolu’da Ermeni devletinin kurulmasına engellemek için kuruldu.

Trabzon Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: Karadeniz’deki Rumların, Pontus Rum Devletini kurma çalışmalarını engellemek için kuruldu.

İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: İzmir civarının Yunanistan’a verilmesini engellemek için kuruldu.

Reddi İlhak Cemiyeti: İzmir’in işgali üzerine kuruldu. Daha sonra İzmir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşti.

Trakya-Paşaeli Cemiyeti: Trakya’daki Rum faaliyetlerine engel olmak ve bölgenin işgale uğramasını engellemek için kuruldu. Edirne’de kuruldu.

NOT: Trakya- Paşaeli Cemiyeti eğer yurt genelinde bağımsızlık elde edilemezse, kendilerine ait bağımsız bir devlet kurma amacı vardır.

Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti: Sivas’ta kadınlar tarafından oluşturulan yaralı bir cemiyettir.

Yararlı Cemiyetlerin Amaçları

*İşgallerin haksız olduğunu basın yayın yoluyla bütün dünyaya duyurmak ve işgallere karşı direnmektir. 

*Bölgesel olarak kurulmuşlardır.

*Temelllerinde Türk milliyetçiliği vardır.

*Temel amaçları kendi yörelerinin düşmandan kurtarılmasını sağlamaktır.

*Silahlı direniş öncesinde basın-yayın yolunu ve protesto mitinglerini tercih etmişler; bölgesel kongreler düzenlemişlerdir.

*Wilson prensiplerindeki kendi kaderini kendi tayin hakkına dayanarak hak savunması yapmışlardır.

ZARARLI CEMİYETLER

Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetlerdir.

Etnik-i Eterya: Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmaktı.

Mavri  Mira  Cemiyeti:  Rumlar tarafından kuruldu. Bu cemiyetin  amacı, Büyük Yunanistan’ı kurmaktı. Megali İdea adı verilen düşünceyi gerçekleştirmek için çalıştı.

***MEGALİ İDEA: Büyük Yunanistan’ı kurma fikrine denir.

Pontus Rum Cemiyeti: Karadeniz Bölgesi’nde Pontus Rum Devleti kurmak istiyordu.

Taşnak ve Hınçak Cemiyeti: Doğu Anadolu bir Ermeni Devleti kurmak istiyordu. Rusya ve Fransa tarafından destekleniyordu.

Macabi ve Alyans-İsrailit Cemiyeti:  Öncelikli amaçları; işgal yıllarında varlıklarını ve ticari ilişkilerini korumaktı. gizli amaçları ise İsrail devletini kurmaktı.

Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

( Türkler tarafından kurulan)

Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti: Kurtuluşun halifeye ve padişaha bağlı kalınırsa ancak kurtuluşun olabileceğini savunuyordu.

Teali İslam Cemiyeti: Halifeye bağlı kalmak gerektiğini savunuyordu. Medrese Müderrisleri tarafından kuruldu.

Kürt Teali Cemiyeti: Doğu ve Güneydoğuda bağımsız bir Kürt devleti kurma amacındaydı

Hürriyet ve İtilaf Cemiyeti: İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı kuruldu.

Wilson İlkeleri Cemiyeti: ABD mandası altına girilirse kurtuluşun gerçekleşeceğini savunuyorlardı.

İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngiliz himayesine girerek kurtuluşun gerçekleşeceğini savunuyorlardı. Sadrazam Damat ferit Paşa bu derneğin hızlı bir üyesiydi. Padişah Vahdettin de derneğin kokteyllerine misafir olarak katılırdı.

Derleyen: Doğan KILIÇ

                Sosyal Bilgiler Öğretmeni