Kısaca; I. Dünya Savaşı sonrası güçlü, sömürgeci devletlerin, askeri ve teknik bakımdan zayıf olan devletleri kendi himayelerine alarak yönetmeleri sistemine Manda ve Himaye Sistemi denir. Aslında sömürgeciliğin I. Dünya Savaşı sonrası isim değiştirmiş halidir. Örneğin Suriye'nin Fransa; Irak'ın İngiliz mandaterliğine geçmesi...
I. Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri, Wilson Prensiplerini kabul ettikleri için fiilen mağlup devletlerden toprak ve savaş tazminatı almamayı kabul etmişlerdi. Bunun üzerine galip devletler fiilen kendi topraklarına katamadıkları bölgeler için çeşitli gerekçeler oluşturdular. Söz konusu bölgelerin kendi kendilerini yönetemeyecekleri gibi gerekçelerle bu yerleri Milletler Cemiyeti adına bölüştüler. Bölüştükleri yerleri vesayet altına alan İtilaf devletleri, sömürge yönetimlerini kurdular.
Fransızca kökenli bir sözcük olan ''Manda'', Türkçe'ye ''Görev, Yetki'' gibi kavramlar biçiminde çevrilir. Manda kavramı ilk kez 18 Ocak 1919 Paris Barış Konferansı'nda gündeme geldi. 28 Haziran 1919 tarihinde imzalanan Milletler Cemiyeti Sözleşmesi'nde ise resmen (22. Madde) tanımlandı.
Güçlü bir devletin zayıf bir devleti ''koruma altına'' alması durumu ise uluslararası ilişkilerde Himaye olarak adlandırılır.
Yorumlar
Yorum Gönder