Tımar Sistemi Nedir?

Osmanlı mali sistemi içinde; bazı asker ve memurlara  geçimlerini sağlamak ve masraflarını karşılamak amaçlarıyla hizmetlerine karşılık belirli bölgelerin vergi kaynaklarının tahsisine Tımar denir. 

İslam Tarihi'nde ilk kez Hz. Ömer döneminde uygulanan bu sistem, Türklerin Müslüman olması ile birlikte Türk-İslam devletlerine geçmişti. Selçuklularda İkta Sistemi, Osmanlılarda Tımar Sistemi adı altında anılan bu sistem, Türk- İslam devletlerinin ekonomik hayatının en önemli kurumlarından biriydi.

Sistem içerisinde vergiler aynî olarak yani mal ya da ürün olarak toplanırdı. Çünkü Osmanlı ekonomisinde günümüzde olduğu gibi para ekonomisi gelişmiş değildi. Bahsi geçen bu gelirler ''dirlik'' adı verilen topraklardan alınırdı. Zaten sisteme ''Dirlik Sistemi'' de denilirdi. Dirlik, gelirleri savaşlarda yararlılığı olan kişilere ve devlet memurlara maaş karşılığı verilen topraklardı. Kendisine dirlik verilen kişi, arazi gelirlerinin bir kısmını maaş olarak alırken; bir kısmıyla da orduya cebelü (atlı asker) yani Tımarlı Sipahi yetiştirirdi. 

Sistemin içindeki dirlik adı verilen topraklar gelirlerine göre üç bölüme ayrılmıştı:

1- HAS Topraklar: Yıllık geliri 100.000 bin akçeden fazla olan topraklardır. Padişah, divan üyeleri, beyler beyleri ve sancak beylerine ayrılmış topraklardı.

2- ZEAMET Topraklar: Yıllık geliri 20.000 ile 100.000 akçe arasında olan topraklardır. Kadı, subaşı, müderris gibi ikinci derecede gelen devlet memurlarına ayrılmış topraklardı.

3- TIMAR Topraklar: Geliri 20.000 akçeye kadar olan topraklardır. Sipahi adındaki eyalet askerlerine tahsis edilirdi. Tımar sahipleri her 3.000 bin akçe için bir asker beslemek zorundaydı. Tımar Topraklar, kendi içinde üç bölüme ayrılırdı:

a- Mustahfız Tımarı: İmam ve hatiplere verilirdi.

b- Eşkinci Tımarı: Savaşta yararlılık gösterenlere verilirdi.

c- Hizmet Tımarı: Sarayda çalışanlara verilirdi.