Meclis Hükümeti Sistemi Nedir?

Meclisin başkanının aynı zamanda hükümetin de başkanı (başbakan) olduğu, hükümetin bakanlarının meclis içerisinden oylama ile tek tek seçilerek kurulan hükümet şekline Meclis Hükümeti Sitemi denir.

Siyasal partilerin olmadığı meclislerde hükümet kurulurken bakanların meclisin salt oyu ile belirlendiği, ''Kuvvetler (Güçler) Birliği'' yapısına dayalı bir sistemdi. Meclisin üstünlüğü ilkesine göre hareket eden sistemde yürütme organı meclis tarafından kullanılırdı. 1921 Teşkilat-ı Esasiye anayasası döneminde ilk TBMMM'de uygulanan sistemdi. 

Çoğulcu demokrasilerde karşılaşılan bu sistemde iki sorun bulunmaktaydı: Bunlardan birincisi tek tek bakanlık seçimi oylamasının zaman kaybına yol açmasıydı. İkincisi ise seçilen bakanların aynı ya da yakın fikirlerde olmaması durumunda eşgüdümlü bir çalışma yapılamayabilir ve Bakanlar Kurulu'nda tartışmalar ve krizler çıkabilirdi.

 23 Nisan 1920'de TBMM açıldığında seçilen ilk meclis başkanı Mustafa Kemal Atatürk, aynı zamanda hükümetin de başkanı yani Başbakan olmuştu. Meclis bakanlarını tek tek seçmiş ve I. Meclis'in hükümeti çalışmaya başlamıştı. 

25 Ekim 1923'te hükümet istifa edince hükümet ve yönetim krizi patlak verdi. Bu durum, Cumhuriyet'in ilan edilmesine ve Kabine Sistemi'ne geçilmesine fırsat doğurdu. 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümet kurulamamıştı. Fakat 29 Ekim günü anayasaya ''Türkiye Devleti'nin yönetim biçimi Cumhuriyet'tir.'' maddesi eklendikten ve Cumhuriyet rejimine geçildikten sonra Kuvvetler Birliği ilkesinde yumuşamanın ilk adımları atıldı. Yürütme gücünün başında cumhurbaşkanı bulunmaya başladı. Hükümeti de onun atadığı Başbakan ve Bakanlar Kurulu oluşturdu. Kısacası Kabine Sistemi'ne geçiş yapıldı. Böylece yönetim sistemi krizden çıktı.

Derleyen: Ali ÇİMEN