Amerika Birleşik Devletleri Nasıl Kuruldu?

ABD Nasıl Kuruldu?

Coğrafi Keşifler ile birlikte Amerika kıtası da keşfedildi. Birçok Avrupa ülkesinden bu yeni kıtaya göçler başladı. Göç eden insanlar Amerika’nın çeşitli bölgelerinde koloni oluşturdular.

XVI. yüzyılda Fransa, Kanada ve Lousıana’da sömürgeler kurdu. İngiltere ise bugünkü Amerika’nın doğu kıyılarında 13 koloni oluşturdu. Portekizliler Brezilya’yı sömürge haline getirirken; İspanyollar da Kuzey Amerika’nın güneyinde, Kaliforniya, Teksas, Yeni Meksika, Arizona, Florida, Orta ve Güney Amerika’da sömürgeler oluşturdu.

ABD’nin kuruluşun başlangıcı ise, 13 İngiliz sömürgesinin İngiltere’ye isyan etmesi ile başladı. Bu 13 sömürgenin ayaklanmasının nedenleri şöyle sıralandı:

*İngiltere ile Fransa arasında çıkan (1756-1763) ‘’Yedi Yıl Savaşları’’ sonucunda İngilizlerin savaşı kazanmasına rağmen ekonomik buhran yaşamaya başlaması. İngiltere, bu savaşlar sonucunda Hindistan ve Kanada’yı Fransa’dan almalarına rağmen ekonomik krizi bir türlü atlatamamıştı.

* Ağır ekonomik krizdeki İngiltere’nin Amerika’daki 13 sömürgesine ek vergiler koyması. (Örneğin; Çay, damga…)

*Nivyork (New York) şehrinde bir araya gelen İngiliz kolonilerinin temsilcileri, İngiliz parlamentosunda Amerika’yı temsil eden milletvekillerinin bulunmadığını iddia etti. Bu yüzden İngiltere’nin istediği çay ve damga vergilerini reddetti. (Boston Tea Party)

İngiltere, vergi konusunda geri adım atmamıştı. Bunun üzerine Amerika’daki İngiliz kolonileri 1774’te I. Filedelfiya Kongresi’ni topladı. Kongreden İngiltere ile mücadele kararı çıktı.  Koloniler, Corç Vaşintın (George Washington) önderliğinde İngiltere ile 1775’te savaşa başladı. Savalın sürdüğü sırada 1776’da II. Filedelfiya Kongresi toplandı. Kongre 4 Temmuz 1776’da bağımsızlık kararı aldı. Kararın alındığı gün ‘’İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni(Bildirisi)’’ yayımladılar.

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (1776):

a) Koloniler özgür ve bağımsızdır. Kolonilerin İngiltere ile bağları yoktur.

b)Bütün insanlar özgür ve eşit doğarlar.

c)Özgürlük ve bağımsızlık insanlara Tanrı tarafından verilmiştir.

d)Gücünün halktan alan hükümetler insan haklarını korurlar.

e)Hükümetler bu hakları çiğnerse, hükümeti değiştirmek yine halk tarafından olur.

Bu uluslar arası bildiri, dünyayı evrensel anlamda etkiledi. Demokrasi gelişimi daha da hızlandı. Öyle ki 1789 Fransız Devrimi, insan hakları ile ilgili bir bildiri ve yazılı anayasa ile başlayacaktı. Fransa, bu savaşta İspanya ve Hollanda ile birlikte kolonilerin bağımsızlığını destekledi. Amaç, sömürgecilik yarışında İngiltere’yi zayıflatmaktı. Yakın zamanda Fransa halkının buradaki demokrasi hareketinden etkilenip ihtilal yapacağını hesaplayamadı.

İngiltere, Amerika’daki kolonileriyle yaptığı bu savaşta ekonomik ve askeri sıkıntılar yaşadı. Barış istemek zorunda kaldı. Amerika’daki 13 kolonisi ile 1783 Versay Anlaşması’nı yaptı. 1783 Versay Anlaşmasına göre; İngiltere 13 koloninin bağımsızlığını tanıdı. Senegal ve Antiller’deki bazı adalar Fransa’ya bırakıldı. ‘’Yedi Yıl Savaşları’’ ile İngiltere, İspanya’dan aldığı Florida Minorka Adaları’nı geri verdi.

Böylece Amerika bağımsızlığını kazandı. Bağımsızlık savaşının kazanılması sonrası ise iç savaş yaşandı. 1787’de George Washington başkan seçildi. Onun liderliğinde Amerikan anayasası hazırlandı ve kabul edildi. Böylece federal cumhuriyet yapısı oluşturuldu. Devlet, Amerika Birleşik Devletleri adını aldı.

Özgürlük Anıtı

YORUMLAR:

*Amerikan bağımsızlık savaşı, sömürgeciliğe karşı verilen ilk bağımsızlık savaşıdır.

* İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Fransız İhtilali için bir alt zemin hazırladı.

*ABD’nin kurulmasından sonra Avrupa’dan Amerika’ya her yıl on binlerce kişi göç etti. Böylece ABD’nin nüfusu artmaya başladı. Avrupa’da ise işsizlik azaldı. Siyasi, dini çatışmalar Avrupa’da eski gücünü kaybetti.  

Derleyen: Ali ÇİMEN