Tunalı Hilmi Bey Kimdir?

Tunalı Hilmi Bey

Tunalı Hilmi Bey

Siyaset ve devlet adamı, Jön Türkler (Genç Osmanlılar) hareketinin önemli bir ismi; köylü, işçi, kadın haklarının savunucusudur. Yaptığı kanun teklifleri 1923 Türkiyesinin meclisinde kabul görmese de ki olumsuz tepkiler almıştır; Atatürk devrimlerine kaynak olduğu bellidir. Öyle ki kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınmasını istemesi, Türkçenin saflaştırılmasına değer vermesi bunun kanıtı olmalıdır.

Tunalı Hilmi Bey 1871’de Eskicuma’da (Bulgaristan) doğdu. Küçükken Osmanlı Rus Savaşı (93Harbi) nedeniyle ailesi ile birlikte İstanbul’a göç etti. Avrupa'da eğitim yaşamını sürdürürken Jön Türklere katıldı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde yer aldı. Cemiyetin Cenevre şubesini kurdu. Meşveret’te yazılar yazdı. Avrupa’da eğitim gören Türk öğrenciler için ‘’Osmanlı Talebe Cemiyeti’ni kurdu. Cemiyet adına Kahire’de görev aldı. Burada ‘’Hak’’ adıyla bir gazete çıkardı. 

1896’da Osmanlı İhtilal Fırkası’nı kurdu. Silahlı eylemi savunan bu parti-cephe örgütlenmesi Jön-Türk hareketinin yayılmasını hızlandırdı. Abdullah Cevdet ve İshak Sükuti ile birlikte Osmanlı Gazetesi’ni yayımladı. Tunalı Hilmi’nin Abdülhamit II aleyhine yaptığı bu çalışmaların kısıtlanması amacıyla ailesi üzerinden baskı kuruldu. Babası İsmail Efendi tutuklanarak Musul’a sürgüne gönderildi. Kardeşleri Fehmi, Faik ve Şükrü Beyler de bundan nasibini aldı. Kini artan Tunalı Hilmi Mısır’dan Paris’e oradan da Madrid’e geçerek aydınlanmasını sürdürdü. 1902’de Paris’te I. Jön Türk Kurultayı’nın toplanmasına öncülük etti. Abdülhamit II’nin tahttan indirilmesinden sonra İstanbul’a döndü.

Mütareke döneminde Bolu milletvekili olarak Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde bulundu. İstanbul ve Mebusan Meclisi İtilaf Devletleri tarafından işgal edilince Anadolu’ya geçti. Bolu milletvekili olarak TBMM’ye katıldı. Düzce Ayaklanmasının bastırılmasında ve Karadeniz Ereğlisi’ni işgal etmek isteyen Fransızlara karşı direnişin örgütlenmesinde görev aldı. 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun yani 1921 anayasasının hazırlanmasında görev aldı. 1923 ve 1927 seçimlerinde Zonguldak milletvekili olarak yeniden mecliste görev aldı. 1928’de İstanbul’da tüberküloz hastalığının da etkisiyle yaşamını yitirdi.