İbni Sina
(980-1037)
Tıp
bilimiyle ilgili araştırmaları ve El
Kanun Fit Tıp adlı kitabı bulunan ünlü Türk-İslam bilginidir. Mikrobu
keşfeden hekimdir. Küçüklüğünden beri çevresini şaşırtacak kadar büyük bir
zekaya sahip olduğu bilinen İbn-i Sina, gece gündüz kitap okuyan, mum ışığı
altında sabahlara kadar çalışan bir bilgindi.
Buhara
Emiri Nuh İbn-i Mansur’u ölüm döşeğinden kurtaran İbn-i Sina, Samanoğulları
sarayının kütüphanesinde çalışma izni aldı. Burada kitap yazarak ilim hayatını
sürdürdü. İçinde fizik, astronomi, felsefe konularının da olduğu 150 kadar eser
verdi. Farsça ve daha çok Arapça yazdığı eserleri arasında tıp eserleri en
ünlüleriydi. Yaklaşık 600 yıl doğu ve batı kültürlerindeki hekimliğe
hükmetmişti. Eserleri Batı dillerine çevrildi. Türkçe yazmadığı için Avrupa
kendisini İranlı olarak tanımıştı. Batılılar kendisine Avicenna, Hâkim-i Tıb
(hekimlerin Hükümdarı) lakapları verdiler.
Resmi
olarak saray doktorluğu yapan ve hekimlik yaşamına henüz 16 yaşında başlayan
İbn-i Sina; bazı hastalıkların bulaşmasında gözle görülemeyecek kadar küçük bir
kısım yaratıkların olduğunu, bu bilinmeyen mahlûkların insanları hasta ettiğini
belirtmişti. Mikroskobun olmadığı bir dönemde mikrobun varlığına ulaşması hayli
enteresandır.
Ameliyatlarda
ilk defa uyuşturucu ilaçlar kullandı. Kanın
gıda taşıyan bir sıvı olduğunu, kızıl, şarbon, karaciğer, sarılık
hastalıklarını keşfetti. Kemiklerin iltihaplanabileceğini, şeker hastalarının
idrarındaki şeker bulunduğunu, suyun filtre ile mikroplardan temizlenebileceğini
bile belirtti.
Matematik,
astronomi, geometri, felsefe, kimya alanlarında da çalışmış, Kimya biliminin
bugünkü haline gelmesinde büyük etkileri oldu. ‘’Şifa’’ adlı eseri ise bir felsefi ansiklopedisiydi.
Eserleri:
El Kanun Fit Tıp
Kibü’ş Şifa
El Hutup
Kitab’ün Necat
El İşaret Vet-Tenbihat
Hikme-i Meşrikiyye
Hikmet-i Aruzi
En Nebat Vel Hayevan
Ed Düstur Ut Tıbbi
Lasan’ül Arab
Esbabu Hudus-il Huruf
Derleyen: Ali ÇİMEN
Yorumlar
Yorum Gönder