Osman Gazi Kimdir?

OSMAN BEY

(Söğüt 1258? –Bilecik 1324?-1326?)

Osmanlı Devleti’nin kurucusu ve atasıdır.(1281? ya da 1299? 1302?) Oğuz töresince Baş ve Buğ’dur. Babası Kayı Boyu lideri Ertuğrul (Erdoğdu) Bey’dir. Hayma Ana’nın ise annesi olduğu rivayet edilmiştir. Türkçe kaynaklarda, Kara Osman, Osman-ı evvel, Osman Gazi; yabancı kaynaklarda ‘’Othoman’’ olarak ifade edilmiştir. Yabancı kaynaklar Osmanlı Devleti’ne, ‘’Turkish Empire’’, ‘’Ottoman Empire’’ demiştir. Osman Bey’in gerçek adının Tuman,Ataman, Otman gibi adlardan biri olduğu iddia edilir.

Rivayetlere göre; Osman Bey Oğuzlar’ın Bozok boyunun Kayı kolunun lideri Ertuğrul Gazi’nin en küçük oğluydu. Tevarih-i Ali Osman’da tarihçi İbn-i Kemal; Ertuğrul Bey’in Anadolu’ya geldiğinde iki oğlunun bulunduğunu, Söğüt’te göçebe yaşarken 1254 yılında ‘’aslan yapılı, ay yüzlü’’ küçük oğlu Osman’ın doğduğunu belirtir. Osman, ‘’vurmada, ve tutmada, durmada ve oturmada karındaşlarının kiçisi (küçüğü) ise de şemşir (kılıç) ve tedbirle zümresinden evvelidir.’’

Ertuğrul Gazi’nin 90’lı yaşlarında ölümünden sonra (tahminen 1281) Kayı boyunun başına geçen Osman Bey, bunun için amcası Dündar Bey ile mücadele etti. Boy uluları bu mücadelede Dündar Bey’i desteklediler. Fakat boy yiğitleri Osman’ın tarafındaydı. Boy beyi Osman 1299’da artık çok yaşlanmış amcası Dündar Bey’i akınlarına karşı çıktığı bahanesiyle okla öldürdü. Bu tarih Osmanlıların da kuruluşu olarak kabul edilmekteydi. Kimilerine göre de artık Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılışıydı.

Tarihte Bitinya (Bursa, Bilecik, İznik) adıyla bilinen bölgede uc beyliği kuran Osman Bey, Bizanslı tekfurlarla mücadele etti.  Samsa Çavuş, Konur Alp, Akça Koca, Aygut Alp, Gazi Abdurrahman gibi komutanlarıyla birçok akın yaptı. Bu sırada kayınpederi Eskişehir Ahi liderlerinden İtburnu Tekkesi Şeyhi Şeyh Edebali’den manevi destek aldı. Osman Bey. Bizans tekfurlarından İnegöl tekfuru Nikola ile mücadele etti. Yenik ayrıldığı bu mücadelede kardeşi Sarubatı’nın oğlu Bay Hoca öldü. Böylece ilk kez bir Osmanoğlu savaş meydanında can verdi. Bu olaydan bir yıl sonra Osmanlılar Kulacahisar Kalesi’ni 300 kişilik bir kuvvetle ele geçirerek tarihinde ilk kez bir kale fethi gerçekleştirdi. İnegöl ve Karacahisar tekfurlarının birleşmesiyle oluşan güçlü bir birliğe karşı Domaniç Savaşı’nı yaptı. Bu kez de kardeşi Sarubatı (Gündüzalp) vefat etti. Karacahisar’ı ele geçirdi.

Osman Bey 1290’lı yıllardan itibaren etrafıyla çeşitli ittifaklar kurdu. Samsa Çavuş ve kardeşi Sulamış ile Harmankaya (Priminos) tekfuru Köse Mihal ile birleşip akınlar yaptı. Giderek güçlenen Osman Bey’e bazı Rum tekfurları suikast girişiminde bulundu. Düğüne çağırdıkları Osman Bey’in suikastten Köse Mihal sayesinde haberi oldu. Bu komploya 40 adamına kadın giysileri giydirip Bilecik Kalesi’ne sokup düşmanlarını da Çakır Pınar’ında yok ederek cevap verdi. İpek ve demirciliğiyle gelişmiş Bilecik’i  ve Yarhisar’ı ele geçirdi.  Yarhisar’dan yola çıkan düğün alayını da basan Osman Bey, tekfur kızı Holofera’yı (Nilüfer, İlüfer Hatun) tutsak etti. Daha sonra oğlu Orhan Bey’e eş etti. Oğuz töresince, dirlik olarak kardeşi Gündüz Bey’e Eskişehir’i, oğlu Orhan Bey’e Karacahisar’ı, Hasan Alp’e Yarhisar’ı, Turgut Alp’e İnegöl’ü verdi.

27 Temmuz 1302’de Koyunhisar (Baphaon, Bafeum) Savşı’nda Bursa, Kestel, Kite tekfurlarından oluşan Bizans ordusunu yendi. Bizans’a karşı kazanılan ilk büyük savaşta yeğeni Aydoğdu’yu kaybetti. Kite Hisarı, Orhaneli (Atranos ), Ulubat gölü’ndeki Alyos Adası fethedildi. Böylece Osmanlı için İzmit yolu açılmış, Bursa’ üç taraftan sarılmış oldu. Daha sonra Karahisar(Trikokiya) Kalesi; 1315 yılına kadar da Lefke, Mekece, Akhisar, Geyve ve Gölpazarı ( Löblüce, Leblebici) kaleleri fethedildi.

Osman Bey Osmanlı Uc Beyliği’ni Türkiye Selçukluları’nın dağıldığı, İlhanlıların Anadolu’yu istila ettiği, Bizans’ın güçsüz olduğu, Anadolu’daki diğer Türkmen beyliklerinin birbiri ile mücadele ettiği bir dönemde kurmuştu. Hacı Bektaşi Veli’nin tavsiyelerine uyarak gayrimüslimler ile mücadele eden, Türkmen beyliklerle mücadele etmeyen, İlhanlılarla iyi geçinen, ileri görüşlü ve akıllı bir liderdi.   Dürüst, dindar, yiğit ve adalet sever olarak nitelendirilen Osman Bey, Türkmen geleneklerini sürdürerek basit, sade bir hayat yaşamıştı. Otağından, bargâhından hiç ayrılmadı. Kımız içtiği de rivayetler arasında belirtilmiştir. Şu ana kadar döneminde yaptırdığı bir eserin tespit edilmemiş olması, yerleşik yaşama geçmediğinin kanıtıdır.  

Yaşamının son deminde ‘’damla illeti’’(gut-nikris hastalığı) ve yaşlılık nedeniyle beylik görevini oğlu Orhan Bey’e bıraktı. Belgeler Orhan Bey’in 1324’te bey olduğunu gösterir. Kimi kaynaklar Osman Bey’in ölümünü 1320, 1327 ya da ikisinin ortası olduğu ifade eder. Öldüğünde türbesi Söğüt’e Ertuğrul’un yanına gömülmüştür. Fakat vasiyeti gereği Bursa fethedildikten sonra Bursa Hisarı’ndaki Gümüşlü Kümbet’e (Aya Elia) gömüldüğü belirtilir.

Osman Gazi’nin iki eşinden Şeyh Edebali’nin kızı Bala Hatun Alaeddin Ali Bey’in, Mal Hatun ise Orhan Bey’in annesidir. Pazarlu, Çoban, Melik, Hamid adında oğulları ve Fatma adında kızı da olduğu rivayet edilir.

Osman Bey gaza ve cihat anlayışını, giderek büyüyecek olan Osmanlı tahtını, taht için çıkacak aile içi kavgaları ve cinayetleri ve nikris hastalığını torunlarına miras bırakmıştır.